Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed 
Teneinde geen elfendertig duplicate, onleesbare of onvindbare lemma’s met steeds andere spellingen meer te hebben stel ik voor om lemmatitels aan een standaardspelling te onderwerpen. Hierbij bedoel ik vooral de klinkers, gezien de medeklinkers, hoewel er verschillende anders worden uitgesproken, min of meer hetzelfde blijven. Veel Vlaamse dialecten maken bovendien nog altijd een onderscheid tussen klanken die in het Nederlands samengevallen zijn (denk aan ei-ij, au-ou), maar deze klanken worden in de Nederlandse spelling (om een of andere reden) nog altijd onderscheiden, dus is het niet nodig om daar speciale aandacht aan te besteden. Evenmin is het nodig om in de spelling aandacht te besteden aan klinkers die alleen maar anders uitgesproken worden door de medeklinkers errond, maar geen betekenisverschil opleveren. Denk hierbij bv. aan de verschillende e-klanken in het Antwerps bed-bel: er bestaat geen ‘bed’ met de e van bel, net zo min als er een ‘bel’ met de e van bed bestaat.
Het Vlaams telt drie/vier klinkers meer dan het Nederlands, waardoor er dus enkele extra tekens nodig zijn. Het gaat hier om de scherplange e, de scherplange o, de zwaarlange e (en de zwaarkorte e). In verschillende dialectspellingen wordt hiervoor gebruik gemaakt van verschillende notaties, maar wat in mijn ogen de gemakkelijkst leesbare, de logischste en de historisch accuraatste spelling hiervoor is, is de eê (scherplange e), oô (scherplange o) en de èè (zwaarlange e). De zwaarkorte e kan, naast met een è, eventueel ook met een æ (ae) weergegeven worden. De rest van de klinkers kan behouden worden. De spelling van klinkers zou dan worden als volgt:
a – korte a – de a-klank van kat, kam, patat, Afrika
e – scherpkorte e – de e-klank van bed, bel, fret
e – doffe e – de e-klank van zilver, nen, kieken
i – doffe én scherpe i – de i-klank van ik, wip, pissen, vismijn, ni, kribbelen
o – korte o – de o-klank van kot, koppel, stommerik
u – doffe én scherpe u – de u-klank van bus, muziek, wulk (wullok), kursaal, kunsthumaniora
y – i grec = spelling van de scherpe i in sommige leenwoorden – de i-klank van azerty, fysica
aa – lange a – de a-klank van paal, gitaar, zagevent
ee – zachtlange e – de e-klank van week (7 dagen), gekeken, kameel
eê – scherplange e – de e-klank van eên, scheêf, leêr, têkenen, meêuw
èè/æ – zwaarlange e – de e-klank van hèèrd (NL: haard), pèèrd (NL: paard), blèten (NL: blaten)
è/æ – zwaarkorte e – de e-klank van kèrk/kærk (NL: kerk), wèrken/wærken (NL: werken), dèrm/dærm (NL: darm)
oo – zachtlange o – de o-klank van koterij, logo, gebroken
oô – scherplange o – de o-klank van schoôn, talloôr, boôm, roôd, doôd
ie – lange i – de i-klank van nief, kieken, vlieger, kriebelen (→ merk op dat deze klank in veel dialecten in Oost-Vlaanderen (en deels West-Vlaanderen), zoals in Nederland, eigenlijk meestal kort uitgesproken wordt)
uu – lange u – de u-klank van gebuur, burin, duzend
eu – de eu – de eu-klank van euro, deur, meugen – ook de klank van euh
oe – korte én lange oe – de oe-klank van poepen, boek, zoeken, boer, boerin
Daarnaast zijn er nog de ‘tweeklanken’, die ondanks hun naam voor de meeste Vlaamstaligen eenklanken zijn:
ei – lange ei – de ei-klank van ei, kei, kassei (→ merk op dat deze klank in de Vlaamse dialecten die een onderscheid in uitspraak tussen ei en ij maken langer klinkt dan de ij; de Nederlandse naam ‘korte ei’ zou dus ongepast zijn)
ij – gestipte ij – de ij-klank van gij, kwijl, tijd – ook de meestal doffe klank in het achtervoegsel ‘lijk’ (bv. bangelijk) – ook de scherpe i-klank in ‘bijzonder’
au – de au – de au-klank van blauw, pauze, astronaut – ook de korte o-klank in ‘Australië’
ou – de ou – de ou-klank van kabouter, schouw, koud
ui – de ui – de ui-klank van huis, buiten, snuisteren
Zelfs met een gestandaardiseerde spelling kunnen nog niet alle woorden voor alle dialecten op dezelfde manier geschreven worden. Zo zijn er bijvoorbeeld veel dialecten die het over een ‘zwèèrd’ (rijmt op ‘pèèrd’) hebben, terwijl er enkele andere zweren bij het ‘zwaard’ (rijmt niet op ‘pèèrd’). Het is echter juist dankzij een gestandaardiseerde spelling dat het duidelijk wordt waar de dialecten écht verschillen, en waar het verschil alleen maar tussen de oren zit. Voor de opzet van deze woordenboek zou het zeker een pluspunt zijn om die ‘valse’ verschillen achterwege te kunnen laten, in die zin dat ze wel ergens kunnen vermeld worden, maar dat ze niet meer bij ieder lemma dat lichtjes anders gespeld is moeten herhaald worden.
Welke noemenswaardige problemen lost deze spelling niet op?
een bewaarregister van de overheid waar slapende rekeningen e.d. worden beheerd
M. J. KOENEN’S VERKLAREND HANDWOORDENBOEK: België
De fiscus beheert de tegoeden in zijn zogenaamde deposito- en consignatiekas. Wie dertig jaar lang niet reageert, is het geld definitief kwijt. Vorig jaar hebben volgens de FOD Financiën 2.050 mensen om de betaling van een tegoed op een slapende rekening gevraagd. (demorgen.be)
Als dossierbeheerder bij de Deposito en Consignatiekas zal je in jouw domein een takenpakket krijgen die bestaat uit de volgende taken:… (jobfin.be)
’De Deposito -en Consignatiekas, een instelling van de federale overheidsdienst Financiën, werkt anno 2006 zo archaïsch dat men nauwelijks van … (tijd.be)
woedeuitbarsting
vgl. koleire, in een Franse ~ schieten
Tot wat een coleire leiden kan: Guido Lauwaert bundelde 119 gedichten omtrent Gent, gaande van Prudens Van Duyse, geboren in 1804, … (knack.be)
Bartos stak daar bijna altijd in een coleire als hij da zag (iendracht.be)
In 2019 werd een grote sms-inzamelactie op poten gezet om het peperdure medicijn Zogensma tegen de ziekte SMA aan te kopen voor een baby, Pia genaamd. Sindsdien wordt deze zaak in de media aangehaald wanneer het bv. over dure medicijnen gaat. Ook al is Pia ondertussen een kleuter, toch blijft men ernaar verwijzen met baby Pia.
Mama baby Pia: “Zo frustrerend dat de politiek één jaar later nog altijd niets heeft veranderd” (vrt.be – 2020)
Baby Pia krijgt een aangepaste kleuterauto: “Extra stukje vrijheid” (vrt.be – 2022)
Vlaanderen gaat screenen op ziekte van baby Pia | De Tijd
De marketing van Baby Pia – Fons Van Dyck
Een beetje een Baby Pia verhaal. Ook hier blijven wij voor ijveren. (kuleuven.be)
Baby Pia stelt het wel en gaat op pensioen – media in 2070 ;)
vnw:
•kapsel (zie coiffuur)
•kapsalon
Niet alleen ik, maar ook iedereen die ik naar Coiffure Ciseaux toe verwijs is het met me eens: een beter team dan Veronique en haar dames is er niet. (top10coiffeur.be)
Blader door de 863 coiffeur beschikbare stockfoto’s en beelden, of zoek naar coiffure of etalage om nog meer prachtige stockfoto’s en afbeeldingen te vinden (gettyimages.be)
het is zes uur door: het is wat na zes uur
- wat uur is’t?
- ’t Is zes uur door. 7 na de zessen om precies te zijn.
Het was al elf uur door vooraleer ik in mijn bed lag.
handen
Niets aanraken! Blijf overal met je fieëmen af!
Die had een koppel fieëmen gelijk koolschippen, zulke grote handen.
SN: kapperszaak
ook coiffeursalon, coiffeusesalon, coiffure, coiffuresalon zie voorbeelden
zie coiffeur
Heel vroeger waren er twee beenhouwerijen; daarna een coiffeurssalon, en de laatste jaren een schoonheidssalon. (seniorennet.be)
“Ze had vroeger een coiffeurssalon over de ouders van Stafke Fabri in Antwerpen. Haar dood is onopgemerkt voorbij gegaan”, zegt Glenn (gva.be)
Ze groeit op in de benauwende atmosfeer van het Belgische Mortsel Den Oude God, een dorp met een coiffeursalon op elke hoek van de straat. (De Kleenex kronieken – Neske Beks)
Een schrijver die een coiffeursalon uitbaat, een manege bezit en de legendarische Antwerpse Bar Tabac runde, een boetiek openhield, tegellijnen ontwierp en … (demorgen.be)
Het podium is vaak een coiffeusesalon. Elke vorm van anarchie en revolte lijkt verdwenen. (bruzz.be)
En ik hou van
De Koning der Dierenstraat
in Gent
Want daar is een
nonnenklooster
En een schoenlapper
En een coiffeusesalon met een
te hoog gegrepen naam
(Ik hou van jou – Herman Brusselmans)
Een van hen was een kapster van coiffuresalon Louis XV in Oudenaarde: ‘We genieten van de cyclocross en maken tegelijk een wandeling met onze hond.’ (standaard.be)
Daarnaast een container, omgetoverd in coiffuresalon – Dolly’s kapsalon. (christiandevos.be)
De laatste en beslissende fase van een zeeslag. Nadat een schip ge-enterd is door de tegenpartij vervolgt de kamp aan boord van het ge-enterde schip, wiens bemanning dan echt alles op alles moet zetten om niet het onderspit te delven.
De uitdrukking wordt gebruikt wanneer het de hoogste tijd is om iets te ondernemen teneinde onheil af te wenden of om een verslechtering van een situatie te voorkomen.
vgl. kantje boordje
Ik heb de kraan net op tijd dichtgedraaid. Het was kamp aan boord of het bad was overgelopen.
knijper op staart
op het nippertje, net op tijd
Ik heb moeten lopen of ik had de trein gemist. Amai, dat was nijper op steirt!
dooier van een ei
Die kok vanop TV doet er zeker vier dorens van een ei in.
geprakte aardappelen
uitspraakvariant van platte patatten
zie ook : gestampte patatten
De aardappelen zijn geprakt! Platte petetten met een pekelharing, simpel en goed.
joepie
uitspraak-/schrijfvarianten: juij, jèèj, …
jeuj: joepie – uiting van plezier, vaak sarcastisch gebruikt (antwerps.be/woord/2094)
Cinemavertoningen mogen weer. Jeuj! (filmhuismechelen.be)
Klik hier voor de Jeuj website met alle info over het woord ;)
Jeuj!! Het is toertjesdag spring vandaag binnen en haal een lekker toertje uit. (facebook)
Juij een oven! (blog.volume12.net)
Ah vandaag zijn er 5 juffen in de klas! Jèèj! Ok dan. (durvendromendenkendoen.wordpress.com)
filmvertoning; gelegenheid waarbij een film wordt vertoond
zie cinema
In deze herberg was de vergaderzaal gevestigd van de Vrije Burgersbond. daar werd ook de eerste cinemavertoning in Brugge gegeven. (erfgoedbrugge.be)
Voor 9-plussers is er de live cinemavertoning Hard Boiled. (standaard.be)
Vanwege het grote succes van de vorige cinemavertoning, gaan we vanavond nog eens een filmpje kijken. (den22.be)
De ideale plek voor een snack op hoogte met een gratis cinemavertoning van onze natuur. (onzenatuur.be)
Cinemavertoningen mogen weer. Jeuj! We herstarten onze programmatie op maandag 10 januari! (filmhuismechelen.be)
cinema in de stad gevestigd, stadsbioscoop
Stadscinema in Mechelen opent dit najaar: “Mensen zullen meer dan ooit naar de cinema willen gaan” (vrt.be)
De stadscinema komt naar uw huiskamer | De Tijd
Den Bond wordt nieuwe stadscinema met drie filmzalen en café (hln.be)
Ook Stad Gent ziet de stadscinema niet graag verdwijnen uit het stedelijk weefsel. (lowagie.com)
wikipedia: Van censuskiesrecht, cijnskiesrecht of cijnskiesstelsel, is sprake als bij verkiezingen het stemrecht is voorbehouden aan personen die vermogend genoeg zijn om minimaal een bepaald bedrag aan belastingen te betalen.
historisch: in BE sprak men van cijnskiesrecht, in NL van censuskiesrecht
Daarom kiest men in 1830 voor cijnskiesrecht: enkel wie belastingen betaalt, mag stemmen. Dat systeem blijft bestaan tot 1893. (senate.be)
Van het cijnskiesrecht naar het algemeen meervoudig stemrecht Bladmuziek : historische situering van 16 Gentse arbeidersliederen (http://opac.amsab.be/)
Dankzij het cijnskiesrecht ligt de macht bij de burgerij. Welk economisch systeem was gangbaar in deze periode? Wat hield dit systeem precies in? (kuleuven.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
