Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente toevoegingen

    De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #401

    standregel
    (zn. m.; ~s)

    een artikel uit een reglement, statuut of de standregels van een vereniging

    Vlaamsgezindheid was bij de oprichting de meest concrete standregel, naast de meer klassieke serviceclubregels: sociaal dienstbetoon, cultuur en een internationale dimensie. (encyclopedievlaamsebeweging.be)

    Met uitzondering van de Proost waren zij allen verplicht, om minstens 9 maanden per jaar binnen Hoegaarden te resideren. Maar deze standregel werd zeer slecht nageleefd, want doorgaans verbleven er amper 2 à 3 Kanunnikken vast in de Parochie, al de anderen stelden “Kapelanen” aan, om in hun plaats de missen te celebreren en het koorofficie te zingen. (hoegaardserfgoed.be)

    Voortaan gold als standregel dat de Kring alleen bij eenparigheid van stemmen kon ontbonden worden. (vliz.be)

    Deze laatste had een strenge standregel, namelijk; “verboden te dansen, in openbare instellingen en aangelegenheden” . (bloggen.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (12 Apr 2025 08:29)

    👍
    4

    #402

    standregelen

    zie standregels

    -

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (12 Apr 2025 08:24)

    👍
    3

    #403

    standregels
    (zn. ; mv.)

    statuten

    ook: standregelen (zie voorbeelden)

    vnw: standregelen, standregels (mv.): statuten, reglement

    znwb: Vooral in ’t mv., voor: statuten (van een vereniging, een vennootschap enz.); soms bep.: reglement (van een sportvereniging enz.).

    gwnt: standregels: (Zuidn.) purisme voor statuten

    Typisch Vlaams: standregelen: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 2. Ook: ‘standregels’. Wordt beschouwd als een purisme.

    tandregelen Turn- en wapenmaatschapij St. Jozefskring “Blauwput” (erfgoedplus.be)

    Op 2 december 1926 werd de samenwerkende maatschappij ‘De Ware Vrienden‘ opgericht (1), waarvan artikel 4 van de standregelen stipuleerde: ‘De maatschappij heeft voor doel het inrichten van feesten, toneelavonden, bals, concerten, muziekfeesten en alle andere soorten van vermakelijkheden.’ (hdbr.be)

    Door zijn aanvraag om als Gildebroeder te worden aangenomen, verbindt de kandidaat zich te tegenwoordige standregels te eerbiedigenen na te leven. (sinthuybrechtsgilde.be)

    Van doordrijven gesproken, deze ploeg wist van aanpakken. En de standregels kwamen er, na rijp beraad, in de schoot van het jonge bestuur. (vermeirebvba.be)

    Alles begon op 3 maart 1946 in Het Handelshuis op het Koolskampse Dorpsplein. “Die dag werden de standregels van de muziekmaatschappij Sint-Cecilia opgemaakt en ondertekend”, weet voorzitter Jan D’Haene. (hln.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door de Bon (13 Apr 2025 21:20)

    👍
    3

    #404

    standrecht
    (zn. o.; ~en)

    standgeld voor een markt, kermis, …

    vnw: staangeld, marktgeld

    znwb: Geld dat voor het staan op de markt, op de kermis enz. moet worden betaald: staangeld, marktgeld.

    Het standrecht op de markten wordt berekend per ingenomen standplaats, ongeacht de aangeboden koopwaar, per strekkende meter of gedeelte ervan, gemeten aan de verkoopzijde van het kraam (brugge.be)

    Moet de verkoop van garnaal en vis aan de Trap onderworpen worden aan een standrecht ? (vliz.be)

    “Daarenboven stellen wij voor om het standrecht voor het houden van een stand op het Druivenfestival voor één jaar op te heffen voor middenstanders, verenigingen en inwoners.” (nieuwsblad.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (11 Apr 2025 18:52)

    👍
    4

    #405

    uitgetekend, op voorhand ~
    (idioom)

    van tevoren bedacht, ~ uitgekiend, niet spontaan

    De door de wol geverfde politicus had het scenario op voorhand uitgetekend en als bewijs in haar kluis bewaard. (dwmorgen.be)

    Van deze voetenzak heb ik niets op voorhand uitgetekend of opgezocht. Het rolde gewoon van de naald, samen met het creatieve brein. (keikopjes.be)

    De kunstwerken worden nooit op voorhand uitgetekend maar worden gevoelsmatig opgebouwd, hierdoor behoudt Marc Roos de vrijheid tijdens het creatieproces. (marcroos.be)

    Ook volgens de Amerikaanse minister van Financiën Scott Bessent verloopt alles net zoals het op voorhand uitgetekend werd. “Dit was zijn strategie, al de hele tijd”, aldus Bessent. (VRTNWS)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Gene Zever (11 Apr 2025 15:59)

    👍
    3

    #406

    vervolmaken, zich ~
    (ww. vervolmaakte zich, heeft zich vervolmaakt)

    zich verbeteren, professionaliseren, zich opwerken tot
    zie ook: vervolmakingscursus

    Team Taaladvies: Het werkwoord zich vervolmaken wordt ook geregeld gebruikt in de standaardtaal in België in de betekenis ‘zich bijscholen’.

    Deze opleiding biedt je de mogelijkheid om je te vervolmaken op het gebied van professionele en academische deskundigheid. (KU Leuven)

    Opleidingen voor zwemlesgevers. Deze opleiding is voor zwemlesgevers die zich willen vervolmaken en iedereen die wil starten met zwemles geven. (zelzate.be)

    Tegelijkertijd gaat hij zich vervolmaken in orkestdirectie bij Bruno Maderna in Salzburg en bij Pierre Boulez in Zwitserland. (Concours Reine Elisabeth)

    Op 20 januari 1943 vloog piloot Jean de Selys Longchamps met zijn jachtvliegtuig richting België. De officier van het Belgische leger was bij het begin van de Tweede Wereldoorlog gevlucht naar Engeland en had zich vervolmaakt tot piloot bij de Royal Air Force. Eerst bestookte hij volgens opdracht treinen en spoorwegen tussen Kortrijk en Gent. (VRTNWS)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Gene Zever en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (08 Aug 2025 08:02)

    👍
    3

    #407

    stageles
    (zn. v.; ~sen)

    proefles door een leerkracht in opleiding gegeven

    vnw: proefles die iemand moet geven om zijn onderwijsvaardigheden te bewijzen

    “Als kunstleerkracht in wording is het wel lastig om stagelessen te geven aan leerlingen die 2 tot zelfs 10 keer ouder zijn dan ikzelf” (vrt.be)

    “Dertien uur stageles heb ik gegeven”, vertelt Els, "enkel in het ASO. Daarna werd ik bekwaam geacht om voor het even welke klas te gaan staan. (demorgen.be)

    Per Groeistage: 4 lessen observeren & 15 stagelessen van 50’ geven + voorbereiding en verwerking (tudhelp.uantwerpen.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (11 Apr 2025 12:41)

    👍
    4

    #408

    flokken
    ((ww. flokte, h. geflokt))

    frullen, aandacht (knuffels en/of strelingen) opzoeken.

    Veelal gebruikt ivm kinderen of huisdieren.

    ne flok/ne flokker : mens/dier die/dat komt frullen.

    Die hond komt constant met zijn kop tegen je aan duwen. Die zou de hele dag komen flokken als je hem laat doen.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door moomer en laatst gewijzigd door moomer (10 Apr 2025 15:04)

    👍
    3

    #409

    luis, de ~ uitdraaien
    (uitdrukking)

    Flauwvallen.

    Als die ook nog maar een spatje bloed ziet, draait die de luis uit.

    Je moet wel iets eten, straks draai je nog de luis uit.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door moomer en laatst gewijzigd door moomer (10 Apr 2025 14:58)

    👍
    3

    #410

    iets/niets in het lijf
    (uitdrukking)

    Reeds iets of niets gegeten hebben.

    Eet die reep hier al op, dan heb je toch al iets in je lijf.

    Ik heb nog niets in mijn lijf, straks val ik nog flauw.

    Hij is vertrokken zonder iets in zijn lijf, hij zou onderweg wel ergens wat te eten kopen.

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door moomer (10 Apr 2025 14:54)

    👍
    3

    #411

    smoutpot
    (zn(m),~ten)

    Keramische pot waarin smout bewaard wordt. Veelal een hoge, bolle kruik met twee handvatten.
    Tevens in uitdrukkingen bruikbaar voor de aan- of afwezigheid van overvloed ofte grote hoeveelheid.

    Vermoedelijk heet het gehucht “Smoutpot” omdat er ooit nog een depot heeft gestaan met een overvloed aan vanalles.

    Het is geen Smoutpot → Zoals het is geen vetpot.

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door moomer (10 Apr 2025 14:47)

    👍
    3

    #412

    gesorteerd, iets niet ~ krijgen
    (uitdr.)

    iets niet begrijpen

    uitspraak van Tom Boone in een uitzending van Vlaanderen Velo’: ‘ik krijg het niet gesorteerd’ in de zin van ‘ik begrijp het niet’

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Marius en laatst gewijzigd door nthn (10 Apr 2025 11:56)

    👍
    4

    #413

    stadskleding
    (zn. v.; geen mv.)

    kledij die voorgeschreven wordt voor min of meer formele gelegenheden (recepties, feesten…); stadskledij

    vnw: wandelkostuum, tenue de ville

    Van rokkostuum tot stadskleding: wat trek je aan voor een trouwfeest? (demorgen.be)

    Neem de traditionele dresscodes zoals ‘black tie’, ‘cocktail’, ‘casual’, ‘stadskleding’… Dat is al iets duidelijker. (eventplanner.be)

    “Als er op de invitatie geen staat, zit je met stadskleding meestal goed. Bij twijfel bel je desnoods even met de trouwers." (nieuwsblad.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (08 Apr 2025 13:17)

    👍
    5

    #414

    mercikes

    zie merciekes

    -

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (08 Apr 2025 09:35)

    👍
    4

    #415

    staatswaarborg
    (zn. m.; ~en)

    waarborg door de staat verleend (op leningen e.d.)

    vnw: rijksgarantie, garantie van de staat

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 6

    znwb: Garantie die de staat geeft voor de terugbetaling en het voldoen van de rente van een door derden aangegane lening: rijksgarantie.

    De staatswaarborg van maximaal 1,5 miljard euro voor de coöperanten van de Arco, de financiële arm van het ACW, staat opnieuw op de helling. (vrt.be)

    Dat is in handen gelegd van de banken met hun staatswaarborg van 50 miljard euro aan coronakredieten voor getroffen bedrijven, niet? (demorgen.be)

    Volgens premier Di Rupo bestaat er vandaag geen akkoord over 90 miljard euro aan staatswaarborgen. (standaard.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (08 Apr 2025 09:31)

    👍
    5

    #416

    staatsbaan
    (zn. v.; ~banen)

    rijksweg

    vnw: rijksweg

    znwb: Weg die door het Rijk wordt aangelegd, beheerd en onderhouden: rijksweg.

    zie ook verzamellemma wegcode

    Op drie plaatsen langs een staatsbaan in de zuidelijke Mexicaanse staat Guerrero, zijn zondag de lichamen van elf personen ontdekt. (knack.be)

    Het is een staatsbaan, en ambtenaren vinden het gemakkelijker om rechte wegen te trekken. (hln.be)

    Tien jaar later kwam ook daar een eind aan omdat een ministerieel besluit wedstrijden op een staatsbaan verbood. (kw.be)

    De Staatsbaan in Bekkevoort (N2, gewestweg Diest-Leuven) gaat maandag 20 januari voor drie weken dicht (nieuwsblad.be)

    Kaart met de staatsbaan, tussen de baan van 2de klasse n°.11 van. Torhout naar Oostende en deze van 2de klasse van Nieuwpoort naar Gistel (agatha.arch.be)

    Die gewestwegen, die staatsbanen, die N-wegen hebben dus de facto een lokale functie gekregen. (vlaamsparlement.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door nthn (07 Apr 2025 16:07)

    👍
    5

    #417

    intrekken, zijn staart ~

    zie staart, zijn ~ intrekken

    -

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (07 Apr 2025 11:15)

    👍
    4

    #418

    staart, zijn ~ intrekken
    (uitdr.)

    terugkrabbelen, terugkomen op belofte of engagement

    vnw: zijn staart intrekken: beschaamd weggaan

    Typisch Vlaams: je bezwaren intrekken, bang worden en weggaan (informeel): Belgisch-Nederlandse Standaardtaal

    zie ook kak, zijne ~ intrekken

    Volgens sp.a stond dat ook in het oorspronkelijke wetsvoorstel, maar heeft de meerderheid “haar staart ingetrokken”. (vrt.be)

    Hij behaagt en amuseert, maar als puntje bij paaltje komt, trekt hij zijn staart in. (demorgen.be)

    De regering probeerde vorig jaar de wet al goedgekeurd te krijgen, maar trok na grote betogingen haar staart in (stadaard.be)

    Hij was klaar om zijn verhaal te vertellen, de datum van het interview lag al vast, maar hij heeft in extremis z’n staart ingetrokken. (humo.be)

    1 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (07 Apr 2025 11:13)

    👍
    6

    #419

    staanlamp
    (zn. v.; ~en)

    SN-NL: staande lamp

    vnw: staande lamp: schemerlamp, leeslamp, bureaulamp

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 4

    znwb: Staande lamp (in tegenst. tot hanglamp); naargelang van vorm en gebruik bep.: schemerlamp, leeslamp, bureaulamp; tafellamp, vloerlamp enz.

    “Alles ligt vol stof, tot in mijn kasten en in mijn badkamer. Mijn mooie staanlamp is ook kapot. De scheuren in de gevel zijn tot boven te zien.” (vrt.be)

    Brand in flat in Heverlee veroorzaakt door staanlamp (demorgen.be)

    Zet een staanlamp, verf een kast, hang een foto op. Liggen dat soort tips niet een beetje voor de hand? Nee, vindt stiliste Lien Leirman (standaard.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (07 Apr 2025 10:50)

    👍
    6

    #420

    schotel, op een ~
    (uitdrukking )

    gemakkelijk, zonder inspanning, zomaar … krijgen, aangereikt krijgen, gepresenteerd krijgen, aangeboden krijgen, …

    ook: op een schoteltje, op een schotelke

    NL: het op een dienblaadje aangereikt krijgen

    Vroeger moest ge alles in bibliotheken opzoeken of aan iemand vragen die er verstand van had. Tegenwoordig met internet wordt alles op een schotel gegeven.

    Gisteren waren wij op de boerenbuiten met een stralende zon, draaiende windmolens en schapen. En goeie Trappist. Alles werd ons op een schotel gegeven.

    Op het halfuur kon toekomst dan verder uitlopen, en kreeg het op een schotelke van keeper Poublon. bij een van zijn uittrappen belandde de bal in de voeten van Llopis. Dit moet je zeker niet aan Mika geven, Llopis scoorde dan ook beheerst !!! (bloggen.be)

    Een premierschap dat op een schoteltje wordt aangeboden, zo werkt het overigens ook niet. (vrt.be)

    Beroemde klokkenluider klopte aan bij de Belgische fiscus met 200 dossiers: ‘Ze kregen alles op een schoteltje. Het werd een ramp’. (demorgen.be)

    Van der Poel kreeg het niet op een schotel want hij moest blijven boksen tegen Wout van Aert, Mads Pedersen en Jasper Philipsen (standaard.be)

    5 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Gene Zever en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (07 Apr 2025 08:55)

    👍
    4

    Meer ...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.