Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed 
meetlat, liniaal
Bij het woord lat denk ik niet meteen aan een lineaal. Ik denk nog eerder aan een bal tegen de lat en ik hou niet eens van voetbal. (Nederlandse over ‘lat’, gidsvoorhetzuiden.nl)
> andere betekenissen van lat
aftelrijm
zie ook pief poef paf
Bij ons thuis zeiden we ‘pief poef paf en uw broek zakt af’, maar dat was misschien iets dat wij ervan maakten ? (gidsvoorhetzuiden.nl)
aftelrijmpje
zie ook pief poef paf
Kan je niet pief poef paf en gij zijt af doen, want ’t is allebei schoon. (bouwinfo.be)
Onder de piano lag een dode rat
juffer mammezelleke heeft er op getrapt
oei, zei dat ratteke,
een stukske van mijn gatteke,
pief poef paf en gij zijt af.
(wreed-en-plezant.be)
kaft met ringen om geperforeerde documenten in te bewaren, classeur, farde
NL: ordner
Taaladvise.net: Een map met een brede, stijve rug en een sluitingsmechanisme wordt in de standaardtaal in Nederland een ordner of ringband genoemd. Ringmap is in die betekenis standaardtaal in België.
Een zoekopdracht op Google maakt duidelijk dat het woord ringmap vooral in België wordt gebruikt. Als plaatjes zie ik ordners en… ringbanden? Misschien is ‘ringmap’ zo gek nog niet.(gidsvoorhetzuiden.nl)
Dankzij de handige afscheurlijn (microperforatie) en perforatie voor ringmappen kunt u uw notities in uw Atomaschrift achteraf gemakkelijk opbergen in een ringmap.(atoma.be)
zie beeweg
-
Wie wilt bewijzen dat hij (de uitspraak van) een dialect of dialectgroep onder de knie heeft, wordt door (andere) moedertaalsprekers onverbiddelijk getest aan de hand van een – dikwijls razendsnel uitgesproken – sjibboletzin, die men dan vlekkeloos moet kunnen nabootsen en/of er het gepast antwoord op geven. Deze zinnen kunnen ook gebruikt worden om de verschillen tussen het eigen dialect en dat van enkele dorpen verder in de verf te zetten.
Ettalamoei? Dalammetoei attalamoeiéé. (Antwerpen)
Mie hao kaa, Mie hao kaa, Mia hao braa kaa. (Limburg)
t ee ’n rute uut ’t uus en ’t reint derin (West-Vlaanderen)
’k stoan mè men èène bèèn in e hèèle tèèle hèètevlèès en mè me klèène tèèn in de woaterstèèn mè zèèwoater (Oostende)
Pastana? Pastapora? Pastaporna? Ja, daporpasna! (Haspengouw)
historisch:
schild en vriend
In het Vlaams worden soms dezelfde woorden in een andere volgorde gebruikt vergeleken met het Nederlands. In dit lemma bewaren we een overzicht van deze voor Nederlanders omgekeerde woorden en uitdrukkingen. Verschillende van deze volgorden worden afgekeurd en afgeleerd louter en alleen omwille van het feit dat men ze in Nederland anders oplijst.
| Vlaanderen | Nederland | speciallekes & opmerkingen |
|---|---|---|
| aderspat | spatader | In VL wordt spatader ook gebruikt |
| appelsien | sinaasappel | in het West-Vlaams worden (ook) vormen gebruikt met de Nederlandse volgorde, bv. ginappel, seenappel |
| blad, steen, schaar (VL) schaar, steen, papier (Antw.-Brussel) |
steen, papier, schaar | |
| dank bij voorbaat | bij voorbaat dank | De Vlaamse volgorde blijft dichter bij het Frans (“merci d’avance”), de Hollandse volgorde is hier vergermaanst. |
| de een zijn dood is de ander zijn brood | de een zijn brood is de ander zijn dood | de VL volgorde is de oorspronkelijke en komt ook nog voor in NL NL heeft hier feitelijk een wiskundig principe toegepast op een taalkundige kwestie |
| duimen en vingers aflekken | vingers en duimen aflikken | |
| fauna en flora | flora en fauna | |
| groenten en fruit | fruit en groenten | |
| grootteorde | ordegrootte | |
| ijsroom | roomijs | |
| klontjessuiker | suikerklontjes | |
| krachtdadig | daadkrachtig | |
| loontje komt om zijn boontje | boontje komt om zijn loontje | |
| muskaatnoot | nootmuskaat | zie ook kruidnoot |
| nko-arts neus-keel-oorarts |
kno-arts keel-neus-oorarts |
|
| peper en zout | zout en peper | in NL wordt ‘peper en zout’ ook gebruikt |
| pief poef paf | pief paf poef | |
| scha en schande, met ~ | met schande en schade | scha = scha((d)e), vgl. mede → mee, weder → weer, in stede → in stee, NL lade → la (schuif), … |
| vertaler-tolk | tolk-vertaler | |
| waarheid, durven of doen | doen, durven of (de) waarheid | In NL wordt ‘waarheid, durven of doen’ ook gebruikt, maar de omgekeerde versie komt enkel in NL voor, niet in VL. |
| water en bloed zweten | bloed en tranen zweten | |
| water, zweet en bloed | bloed, zweet en tranen | |
| weeral | alweer | |
| wetens en willens | willens en wetens | |
| zeker en vast | vast en zeker |
-
neus-keel-oorarts; neus-, keel-, en oorarts
dikwijls kortweg “de neus-keel-oor”
Typisch-Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
Van Dale gratis online 2025: nko-arts (België); kno-arts (Nederland)
NL: kno-arts = keel-neus-oorarts = keel-, neus-, en oorarts
zie ook verzamellemma geneeskunde; Vlaamse volgorden
Meiren moe ’k naar de kliniek op controle bij de neus keel oor, ma tegen de noen zijn ’k normaal wel al terug thuis.
Philippe Gevaert NKO-arts aan het UZ Gent, deelt haar enthousiasme. “Wij raden aan al onze patiënten aan om de neus dagelijks te spoelen.” (vrt.be)
“Eigenlijk zijn die mensen stematleten”, zegt Jennifer Long, een nko-arts aan de University of California, Los Angeles (demorgen.be)
De NKO-artsen hanteren daarvoor als eerste in België een innovatieve techniek waarbij de buis van Eustachius als het ware wordt ‘opengeblazen’. (standaard.be)
onze (bij vrouwelijke en meervoudige woorden)
vnw:
ons: in België vaak niet verbogen
-ons kat: onze
-ons vader en ons moeder: vader en moeder
-ons Mieke: Mieke
taaltelefoon.be: Het bezittelijk voornaamwoord ons krijgt de vorm onze als het bij een de-woord of een meervoudig woord staat.(…) Bij een enkelvoudig het-woord is ons de correcte vorm.
ongebruikelijk in West-Vlaanderen
Ons vrienden voelden zich “bevrijd”. (Louis van Dievel – vrt.be)
Als, als, als? Als ons kat melk gaf dan was’t een koe.
neologisme: aannemer die erop toeziet dat de bodem bij wegen- en infrastructuurwerken onthard wordt, niet verhard dus
Gent stelt “onthardingsaannemer” aan tegen droogte: “Elk jaar tot 15 procent minder verharding” (vrt.be)
In Gent zal een onthardingsaannemer ervoor moeten zorgen dat het regenwater minder snel in de riolering terecht komt en beter in de bodem opgevangen wordt. (twnews.be)
geit, zowel de soort als het vrouwtje
ook nog in Oost-Vlaanderen
uitspraak met scherplange e, dus klinkt meestal als giëte/giëde (O-Vl), gjeete (W-Vl), geite (kust)
’k stoan mè men èène bèèn in e hèèle tèèle hèètevlèès en mè me klèène tèèn in de woaterstèèn mè zèèwoater. (Oostendse spotrijm)
Echte gêetn of geweune gêetn (Capra) zyn e geslacht van eevnhoevigen uut de familie van de holhôornigen, woarin dan oek de antiloopn, runders en schoapn zittn. (vls.wikipedia.org)
klein
uitspraak met scherplange e, dus klinkt meestal als kljeen(e) (W-Vl), klein(e) (kust)
zie ook kleens, van ~ af; kleinder
Krabbn eetn plantn, worms, schelpbêestn, zêesterren, klêne vissn, andere klêne bêestjes en surtout oas. (vls.wikipedia.org)
(eertijds) Elk van de (afgeronde) beschermingsstenen aan weerszijden van een inrijpoort waartegen de dom van een karren- of wagenwiel kon afschampen bij het binnenrijden.
Het eerste lid verklaart wellicht het ontstaan van het synoniem lomperik.
Lokale uitspraak: doemsteen (sleept.), mv. doemsteen (stoott.)
Ge ziet nog dek van die doemsteen, gemeenlijk van blauwe steen, aan de poorten van oude herenhuizen.
choquerend (shockerend)
Het is choquant dat Tobback deze halve waarheden aanhaalt om journalisten de les te spellen. (apache.be)
Het gemak waarmee oudere mensen van hun vrijheid beroofd worden en opgesloten worden, vind ik bijzonder choquant. (demorgen.be)
‘Laten we zeggen: het was bij de eerste aanblik nogal choquant.’ (nieuwsblad.be)
“Baron Benoît Marie Ghislain Martin Marcel Patrice de Bonvoisin (Etterbeek, 14 maart 1939) is een zakenman en een voormalig Belgisch politicus.(…) Zijn naam werd gelieerd aan die van personen uit de extreemrechtse milieus (…) Hij ondervond hierbij controle vanwege de Staatsveiligheid. Aan De Bonvoisin kleefde stilaan de bijnaam van Zwarte Baron.”
zie ook lijst Belgische bijnamen
‘Zwarte baron’ Benoît de Bonvoisin sleept Universiteit Gent voor rechter (demorgen.be)
Baron Benoît de Bonvoisin, alias de Zwarte Baron, is in dit gezelschap allicht het meest beruchte personage. (bendevannijvel.com)
Na negentien jaar maakt het hof van beroep in Bergen een einde aan de affaire-Bonvoisin. Een gesprek met ‘de Zwarte Baron’. (knack.be)
SN/NL: biet
uitspraak met scherplange e, dus klinkt meestal als biët (O-Vl, Antw, Vl-Br, Limb), bjeete (W-Vl), bète (kust)
zie ook verzamellemma groenten en fruit
Mijne kozijn mag geen rode beten (mogen). Ze smaken naar èèrde, zegt hij.
SN/NL: emmer
uitspraak met scherplange e, dus klinkt meestal als iëmer (O-Vl, Antw, Vl-Br, Limb), jimmer (W-Vl), èmer (kust)
in West-Vlaanderen worden onder meer ook seule en aker gebruikt
- Ja lap, ’t zit e gat in ons dak, zet der maar rap nen eemer onder.
- Ik zeg altijd: beter e gat in ons dak, as een dak in ons gat, mijn gedacht!
wanneer het slechts enkele druppels regent, juist voldoende om het stof nat te maken
google2020 “stof blussen”, “stof te blussen” slechts enkele hits in .NL waarbij de bijdragen mbt de regen van VL komen
Deze namiddag heeft het hier even geregend en iets meer dan stof blussen. (…) Ik woon wel in Belgie , Oost – Vlaanderen . Ninove (deboonindetuin.nl)
“Maar het zal maar net voldoende zijn om het stof te blussen. En dan nog maar plaatselijk”, zegt weerman Frank Deboosere. (vrt.be)Voormiddag zou er misschien wat lichte motregen uit het dikke wolkenedek kunnen vallen, maar waarschijnlijk niet eens genoeg om het stof te blussen.(hbvl.be)
Met tussenpozen kan er wat lichte regen of motregen vallen, net genoeg om het stof te blussen en de kasseien een beetje vochtig te maken. (nieuwsblad.be)
Regenbuien hebben het stof geblust en voor zuurstof in de lucht gezorgd. (bloggen.be)
verbergen, versteken
vnw:
•verbergen, wegstoppen
•verzwijgen, stil houden
buiten West-Vlaanderen waarschijnlijk aan het verouderen of reeds (in de voorbije eeuw) verouderd, maar het voltooid deelwoord verdoken wordt wel nog frequent gebruikt
zie ook verdoken zitten
Waarom verduiken dat je West-Vlaming bent? (standaard.be)
Het Juryrapport verdook het ook niet, het optreden van De Stokkemer Stadsmuzikanten onder leiding van René Bocken, was volgens het beoordelingspanel op een voortreffelijke manier gebracht. (hbvl.be)
Ik kende tot voor kort in Gent een parkeerwachter die specifiek zich verdook, om wagens een partkeerticket aan te smeren op het moment dat de eigenaar naar de automaat trok voor een ticket. (juridischforum.be)
Waarom zouden we het verduiken? Het Haspengouwse onderwijzerskorps lijdt aan galomanie. (nieuwsblad.be, fragment uit 1890, regio Haspengouw)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
