Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
arresteren, oppakken
De flikken hebben me aangehouden, omdat ik veel te rap reed.
knijpen, nijpen
vnw: nijpen, knijpen
in Antwerpen betekent pitsen: knijpen met de nagels van duim en wijsvinger
uitspraak met scherpe i, vandaar (vooral in West- en Oost-Vlaanderen) de schrijfwijze pietsen (zie voorbeelden)
Maasland: pietsje
< Middelnederlands: ‘pitsen’. Verondersteld verwant met Italiaans ‘pizzare’ (steken), ‘pizzicare’ (knijpen), Frans ‘pincer’ (knijpen), etc…
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Zit niet zo te pitsen aan uw puisten.
Moet ik eens in uw vel pitsen?
Mijn vriendin pitste in mijn arm, toen de man pizzicato (snaren plukken ipv aanstrijken) begon te spelen op zijn contrabas.
Eén van de kinderen was ernaartoe gekropen en ‘pietste’ geconcentreerd de tape van de doos. (speelbank.be)
> andere betekenissen van pitsen
Kerstmis en Nieuwjaar, de feestdagen
vnw: feesten rond Kerstmis en Nieuwjaar, jaarwisseling
(velen zien samenstellingen met “eindejaars-” als een letterlijke vertaling uit het Frans “de fin d’année” die in AN niet zeer gebruikelijk is)
zie oook eindejaar
De eindejaarsfeesten zitten er weer aan te komen
reservering, plaatsbespreking
vnw: plaatsbespreking, voorverkoop, reservering
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 7
taal.vrt.be: reservering/reservatie: Beide vormen zijn correct, maar reservatie komt nagenoeg alleen in België voor.
zie ook -atie versus -ering
zie ook plaatsreservatie; ticketreservatie
Ik had een reservatie willen maken voor 2 personen rond 7 uur, als dat kan.
Met een reservatie zijn reizigers zeker van hun plek op de trein, al blijven ze vrij te kiezen waar op de trein ze zullen gaan zitten. (vrt.be)
De meeste bezoekers hebben hun weg gevonden naar het systeem van de reservaties, zo meldt Patrick Allegaert van het Vlaams Museumoverleg. (demorgen.be)
- kiel, keel: bovenste gedeelte van werkkledij
- boezeroen
< Frans: bourgeron
#/media/File:Paul_Cezanne_Les_joueurs_de_cartes.jpg)
Staande man links draagt een bazzelonjke.
Hedde ga maan bazzelonjke gewasse?
tegen, ten belope van
taaladvies: a rato van is een combinatie die in België in formeel taalgebruik voorkomt. Het is niet duidelijk of we a rato van al dan niet tot de standaardtaal in België kunnen rekenen.
Van Dale 2015 online: BE niet algemeen
Niet t’ akkoord dat het in VL formeel taalgebruik zou zijn.
Er worden verplaatsingsonkosten a rato van 1,2 euro per kilometer verrekend.
De wereldbevolking groeit aan a rato van 2 kinderen per seconde. Dat tikt aan natuurlijk.
verstoppen, wederkerend: zich verstaeke-zich verstoppen
uitspraak Maasland: versjtaeke
Worom versjtèks-te dich ummer?
De Joep houw zich versjtoake wie de pliesse koam.
De sigrètte moos-te veer good versjtaeke es veer oe_t België koame.
ontslagbrief (verwijst naar het document type ‘C4’); ook figuurlijk
Van Dale 2013 online: in België (de letterlijke betekenis)
zie ook C4, zijn ~ krijgen of geven
Bij ontslag in de fabriek krijgt men zijn C4.
Gerda van de Jean heeft ermee gedreigd dat zijne C4 klaar ligt als em nog ene keer zo laat en zo zat thuis komt.
“Wie daar die planning qua omleidingen ineengestoken heeft mag echt direct zijne C4 krijgen.” (9lives.be)
voor de gek houden
Van Dale 2015 online: BE; informeel
zie ook zot, iemand voor de ~ houden
Ze hebben u nogal voor de aap gehouden.
Van het kastje naar de muur en met een kluitje in het riet.
gehaktbal
Vlaamse Ardennen: frikandellenbal of frikandellebal
< Frans boulette (gehaktbal)
zie ook bouletten, naar de ~
Ge moet de bouletten koken voor ge ze bakt.
Gehaktballen (bouletten)
-in een braadpan de bouletten 5 minuten laten aanbakken aan 1 zijde.” (recept uit tijdschrift)
zeer onprettig, irriterend gevoel
De muren oplopen van ambetantigheid.
Toen zijn liefje een trage danste met een andere jongen wist hij van ambetantigheid niet meer waar kruipen.
> andere betekenis van ambetantigheid
waterketel, fluitketel
vnw: waterketel, fluitketel
< moor, moer waterketel (Zuid-Nederland, Gelderland). Beeldspraak voor moor ‘iemand met donkere huid’, < latijn maurus ‘oorspronkelijk bewoner van Mauritanië, later ook elders wonend iemand.’. De ketel werd zwart van op het vuur te staan. (A. Weijnen)
zie ook moeër, moer en de andere definitie van moor
De moor staat nog op de stoof.
Het moorke kookt.
Even besparend is de elektrische waterkoker, die is veel efficiënter dan een moor op het gas, nu gaat alle water om te koken eerst daarin. (bruzz.be)
Koffie word gezet op de oude wijze, met een moor op’t gasvuur. (forum.politics.be)
kleuring van een groot aantal haarlokken; werd vroeger ‘coupe soleil’ of ‘mèchen’ genoemd
NL: coupe soleil of highlights
Eng.: a sun-kissed balayage
< Frans balayage < balayer < balai = borstel
Het is voor een balayage, knippen en brushen.
Een balayage in mijn haar zorgt voor een zonaccent dat licht geeft aan mijn lichtbruin haar.
Wat ge ook kunt doen, is een balayage zetten in twee verschillende kleurtinten die dicht bij elkaar liggen. Zo lijkt het automatisch nog natuurlijker.
verkleinwoord van teug(e)
teug, slok
Kom, drink nog een teusje cola! Het zal je deugd doen.
uitspraakvariant van Belgisch-Frans “motocyclette” (motorfiets, brommer)
zeer veel uitspraakvarianten, onder meer Antw. motsiklet
zie ook tuffer
Zelfs in de zomer kun je een dikke jas goed verdragen, als je een ritje met de motseklet gaat maken.
Die jonge gasten met hunne motseklet zijn hier ’s avonds laat nog aan het rondtoeren.
“25/3/2018
4de kermisrit Steenhuffel voor brommers
Naar jaarlijkse gewoonte organiseert BC Motseklet Steenhuffel een kermisrit.” (bcmotseklet.tk)
schommel
zie ook: bies, biezabijs, bijs, bijze, boeschcammeré, boesjkammeree, ratak, ratek, renne, rennekoker, rietseko, rijtak, sturrel, stuur, suur, toeter, touter, wippentater, zwier
Vake, komt gij mij afduwen op de boes?
> andere betekenis van boes
het voor het zeggen hebben
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
Vraag aan Kris of ge lid moogt worden. Hij zwaait daar de plak.
kapot, vernield, verloren, naar de kloten
zie ook: ’t is nog al nie naar de wuppe
Ik reed met mijn velo tegen een muur en nu is ie naar de wuppe.
Het verdriet over de vele dingen die op z’n Westvlaams “naar de wuppe” dreigen te gaan. (Björn Soenens – vrt.be)
naald
Pak nel en draad!
een rare, speciale persoon
synoniem van apsjaar, hapsjaar
vgl.: napjaar
> Zou kunnen teruggaan op Waals “hape-tchâr”, dat mogelijk zelf van Germaanse oorsprong is (hapscheer). In Limburg is “hapsjaar” een gulzig, inhalig persoon, maar het is vooral een folkloristisch begrip in Wallonië, met name in het carnaval van Malmédy.
“Gij zijt nogal nen abjaar.”
betekent zoveel als: Gij zijt een speciaal iemand, een zonderling die meestal veel geluk heeft.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
