Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
bloemenruiker, bloemenboeket
ook bloemenkee
< contaminatie van het Franse woord bouquet /boekee/ en bloemen
Van Dale 2018 online: BE; schertsend
zie toupee, bloementuil
Bloemekee van geknipt papier
‘k Heb voor mijn verjaardag een schone (schoon) bloemekee gekregen van m’n ventje.
Dien bloemenkee rode rozen moogt ge inpakken.
> zie andere betekenis van bloemekee
Één wielerwedstrijd die op een klein, meestal gesloten circuit wordt gereden, als het ware “rond de kerktoren”, waarbij de ‘helden’ uit de voorbije Ronde van Frankrijk zich in de kijker fietsen (zeg maar: een extra centje bijverdienen)
Van Dale 2016 online: “na-Tourcriterium” (ongemarkeerd), maar:
google2016: .BE (>47.000); .NL (>2.000)
klemtonen op de eerste en vierde lettergreep
Natourcriterium in Roeselare 2017
Een week na de ronde van Frankrijk worden er overal natourcriteriums gereden, meestal rond de kerktoren.
Chris Froome heeft het natourcriterium in Aalst op zijn naam geschreven. (demorgen.be)
In Herentals wordt er altijd tijdens het laatste weekend van juli een natourcriterium gereden.
consultatieruimte van een arts
Van Dale 2018 online: dokterskabinet
BE; verouderd consultatieruimte van een arts
Het dokterskabinet mag wel eens onder handen genomen worden jongens, zo’n rommel.
“Maandag al gaat de huisarts opnieuw aan de slag in zijn dokterskabinet.” (Het Laatste Nieuws-28 jun. 2019)
zo gek als een deur
Van Dale 2016 online: BE, spreektaal
< deur verwees oorspronkelijk niet naar een huisdeur, maar naar ‘dore’, een Middelnederlands woord dat dwaas, dom betekende.
In het woordenboek van Cornelissen-Vervliet (1899):
DEUR, znw., m. – Zot, gek, nar, Frans fou, Middelnederlands dore, Hoogduits thor. Wordt maar gebruikt in de vergelijking zoo zot als ’en deur, (Ook in Limburg). Het volk, dat woord niet meer verstaande, zegt: « zoo zot als ’en deur, » in plaats van « ’nen deur », alsof er spraak ware van eene deur, (Frans porte). Kiliaan Door, stultus.
ook: zo zot als een achterdeur (achterdeur, zo zot als een ~)
zie ook dore, halve ~
Onze nonkel Karel is zo zot als een deur.
dit wordt gezegd als iemand idiote dingen doet of uithaalt
Ik ben eens van Diest naar Zaventem gereden, omdat ik in de Ikea een leuke keukenwekker had gezien. Ja, ik weet het: zot zijn doet geen zeer!
bioscoop
vnw: bioscoop
-wat een cinema: wat een kouwe drukte
< Frans cinéma, afkorting van cinématographe.
Klik op de afbeelding
Kinepolis Antwerpen
zie ook cinemazaal; stadscinema; cinemavertoning
We gaan naar de cinema de laatste Bond-film zien.
> andere betekenis van cinema
verstoppertje; cache-cache; hide-and-seek
Antwerpen: bedot spelen
Antw. Kempen: piepeling, piepenborg spelen, piepelingen doen, bedot spelen, kavie, piepeliereborgen
Brugge: wegstekertje spelen
Leiestreek: ketjedeuk spelen, katjeduk, duklaboone
Limburg: piepke bergen
Oost-Vlaanderen: piepkenduik, loekeduiken
West-Vlaanderen: duukskeweg
< ww. bedotten (bedriegen)
Laat ons bedot spelen.
helemaal, volledig, geheel, totaal
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 geen standaardtaal (ondanks de bloemlezing onder)
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 3; In Algemeen Nederlands wordt ‘gans’ in de betekenis ‘geheel’ voornamelijk nog gebruikt in uitdrukkingen als ‘van ganser harte’ en ‘de godganse dag’.
zie ook: helegans, godgansige
“Nee, gans is geen standaardtaal in de betekenis ‘heel, geheel, volledig’.” (taaladvies.net)
“Gans is geen standaardtaal in de betekenis ‘compleet, (ge)heel, helemaal, totaal, volledig’. Gans wordt in die betekenis vooral in de spreektaal in België nog gebruikt.” (taaltelefoon.be)
Als ge gans uw bord leeg eet, krijgt ge straks nog ne lekstok.
Ik heb van gans de nacht geen oog dicht gedaan.
Maasland: Ich hub de ganse nach gein oug toe gedoan.
Ik weet van gans die affaire niets.
Hij zit gans de tijd achter zijn pc.
Het is gans anders gegaan dan we hadden gepland: in plaats van op tijd onze volgende trein terug te hebben, raakten we gans bezopen en belandden we gans alleen in het station, lang nadat de laatste trein was vertrokken.
‘De tael is gansch het Volk’ (P. van Duyse)
Bloemlezing De Standaard:
Wilfried en Guido Van Baelen van de befaamde Galaxy-studio’s in Mol inviteerden deze week de vakpers uit gans de wereld om kennis te …(standaard.be)
Daar lieten de 12.000 in Olympia gans de tweede helft geen twijfel over bestaan. (standaard.be)
Leden van de federale politie en Europese interventie diensten houden gans de week een grote oefening in de haven van de badstad. (standaard.be)
Daaruit ontstaat een brede waaier aan kwaliteitsinitiatieven en verbeteracties doorheen gans het ziekenhuis.(standaard.be)
enz.
Een vervelend iemand, een ambetanterik
Het woord komt ook voor in Nederlands Limburg en in de Nederlandse provincie Drente.
Ne vervèlende poetzak.
> andere betekenis van poetzak
jaarlijkse kermis in Brugge, duur hangt af van wanneer pinksteren valt, want dan verhuist de foor naar Antwerpen voor de sinksenfoor
Klik op de afbeelding
De meifoor is een duur geval. Als je op alle attracties gaat, kom je niet toe met € 100.
bekijken
Van Dale 2013 online: gewestelijk m.b.t. personen en zaken
vnw: iemand/iets bezien: iemand bekijken, iemand/iets aankijken
Bezie da ne keer?
We zijn naar Parijs geweest en zijn het Louvre gaan bezien.
Hij bezag hem eens goed van kop tot teen, schudde met zijn kop, draaide zich om en was weg.
zaklamp
< pil + licht
zie ook: pillamp, pielelucht
Waar is het pillicht?
letterkoekje, niknakske
Zie bv. Gentse Mokken (ronde koekjes met een anijssmaak), Brugse Mokken
De Sint en Zwarte Piet hebben heel de living vol mokskes gestrooid.
gek
Van Dale 2013 online: dwaas, gek. Synoniem: krankzinnig
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Niet (meer) beschikkend over zijn verstandelijke vermogens; krankzinnig, gek; zwakzinnig, simpel. Vooral nog bekend in Vlaams-België.
Gij zij zot zeker?
de nacht sluipt weg de lucht verbleekt
de schimmen vluchten zwijgend
en aan de verre horizon
begint de zon te stijgen
en daar trekt uit de nevel op
de klaarte van de dageraad
met in zijn schoot geborgen
de zotte morgen
(De zotte morgen – Zjef Vanuytsel)
> andere betekenissen van zot
vlinderdas
synoniem: neuke
Met een smoking moet je een hoerenjagertje dragen in plaats van een plastron.
afdaling
In de afzink van de col d’Aubisque is Tuur Decabooter ten val gekomen.
onbestaand iets waar men vroeger (en nu?) de kinderen bang van maakte
zie varianten in andere regio’s bij korenpater
Wees maar braaf of de loekebeir komt!
niet goed uw best doen, nonchalant zijn
vergelijk klak, er met de ~ naar gooien
Toen ik nog naar school ging haatte ik Frans en fysica, dus daar heb ik er serieus met mijn klak hene geslagen.
ziekenfonds, ziekenkas, ziekenbond
ook wordt de meervoudsvorm mutualiteiten gebruikt voor het enkelvoud (zie voorbeelden waarbij ‘de mutaliteiten’ vervangen kan worden door ‘het ziekenfonds’)
vnw:
•ziekenfonds
•vereniging voor onderlinge hulp, onderling fonds
Van Dale 2018 online: BE
< Frans: mutualité
Taaladvies.net:
“In België wordt naast ziekenfonds ook mutualiteit gebruikt. Beide woorden worden in de praktijk vaak door elkaar gebruikt, zij het met een duidelijke voorkeur voor ziekenfonds. Mutualiteit wordt door veel mensen niet als standaardtaal geaccepteerd. Mutualiteit komt echter ook voor in de officiële naam van sommige ziekenfondsen. In die gevallen kan er moeilijk een bezwaar tegen gemaakt worden.”
zie ook verzamellemma geneeskunde
Ik moet de briefkes van mijn dokter eens naar de mutualiteit brengen.
De Christelijke en Socialistische Mutualiteiten vragen om niet langer een doktersbriefje uit te laten schrijven voor een afwezigheid van één dag.
Zij moeten niet meer steeds naar de mutualiteiten gaan voor hun terugbetaling. (www.icho-info.be)
Als deze instelling aangevinkt staat, kan u elektronisch uw derde betaler getuigschriften doorsturen naar de mutualiteiten. (helpdesk.dentadmin.com)
Ik moet nog langs den Delhaize, de mutualiteiten en de post.
(studententaal) (op het) uithangbord met aankondigingen, (op het) mededelingenbord (ook elektronisch)
Van Dale 2015 online: BE
“Ad valvas” is een uitdrukking die gebruikt wordt in (vooral Belgische) universiteiten en hogescholen, met als betekenis “op de mededelingenborden”. Wikipedia
zie ook valven
Informatie die ad valvas wordt bekendgemaakt.
Alle bekendmakingen op de ad valvas moeten een stempel van het decanaat dragen!
Wie is verantwoordelijk voor de ad valvas?
Waarom verscheen dan een paar dagen geleden dit bericht op de Ad Valvas?
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
