Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
herkomst: van het Jiddisch
geweldig, fijn, plezant, cool, goed, prettig,
In NL minder gebruikt als variant van goed maar meer specifiek als ‘goed aanvoelend’ erbij horend, door intimi in orde bevonden zijn (zie reactie)
Ge zijt nen toffe gast.
Het was een tof feestje, we hebben ons goed geamuseerd.
‘Toffe schoolspullen te koop’.
pannenkoek
< herkomst: “In de zuidelijke helft van West-Vlaanderen komt de benaming palul voor. De Bo geeft “pannekoek, heetekoek” als tweede betekenis bij palul, na “afhangende gescheurde lap, sluns, flarde, flenter” als eerste betekenis. Beide betekenissen van palul zijn terug te voeren op het werkwoord lullen, wat ‘slap zijn’ betekent volgens het West-Vlaams etymologisch woordenboek, en waaraan een expressief voorvoegsel pa- is toegevoegd.” (uit Een woordenboeket voor Magda Devos (2008))
Geen betere palullen als die van zelfgemaakt beslag.
> zie andere betekenis van palulle
een herenvlinderstrikje
ook neuke
vnw: nondedjuke (het, -s), nondejuke (het, -s): vlinderdas
De bruidegom droeg een nondedjuke, een mooi wit hemd en een deftig zwart pak.
Een vlinderdasje / strikje is in het Weerter dialect een Nondedjuke dat wij als leden van Stichting Lambieck Knoup met grote trots dragen. (facebook)
opnieuw schilderen, overschilderen
taaladvies standaardtaal in België
De gevel was nog maar pas herschilderd, of er stonden weeral van die laffe graffiti op gespoten.
met nadruk: amai; kan een positieve of schertsende negatieve bijklank hebben;
ook ‘amaaikes’
vnw: amaai, amai (tussenwerpsel): uitroep van verbazing, teleurstelling of pijn
uitspraak: klik op het pijltje om het woord te beluisteren
- Onze Louis was de beste van de klas in rekenen!
- Amaai! Dat is goed gewerkt, zenne!
- Die van hierneffe hebben weeral ne nieuwe auto.
- Amaai! Chique dinges, dat kan daar niet op zeker.
plaatsen, uitleggen, begrijpen in een context
vnw: in overeenstemming brengen met, plaatsen in een geheel, laten aansluiten bij
vgl kaderen in
Als de Paul iets verbiedt aan zijn kinderen kan hij dat altijd goed kaderen.
objectsvorm en bezittelijk voornaamwoord van ‘gij’,
uitspraak in Antwerpen: /oe/
Antwerpen-stad: /a/
Kempen: /ou(w), aa, aaw, oew, aawe, oewe, ei, eive, eiwe/
ook in Vlaams-Brabant en oostelijk Oost-Vlaanderen
Zot van ou. Ik zing ou geire.
Verget ouwe frak ni.
Eive frak hangt on de kapstok. (Kempen)
overdreven chic
In Nederland vooral geaffecteerd spreken
Van Dale: door overdreven gedrag, vooral spraak, benadrukkend dat men tot de bovenlaag wil behoren
Madammen met pelse frakken zijn bekakt.
brancard, draagbaar
vnw: brancard, berrie, draagbaar
anw: (vooral) in België: draagbaar voor zieken en gewonden; brancard
Van Dale 2016 online: BE
Ze moesten hem met een draagberrie afvoeren.
voetpad, stoep, ook plansier, trottoir
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Uit oudfrans planchier, frans plancher, met wijziging van ch in k onder invloed van plank, of uit een picardischen vorm met k.
De met steenen geplaveide zoom of stoep langs het huis of den stal. Vandaar in Zuid-Nederland ook als naam voor het verhoogde voetpad dat langs de huizen aangelegd is voor de voetgangers; trottoir.
“De plankieren in de stad dienen tot voetpad aan de voetgangers” De Bo (1873).
Middelnederlandsch Woordenboek : In het tgw. West-Vlaamsch beteekenen plankier, plankies, plankiet niet meer een houten vloer, maar een smalle steenen straat, nl. “een trottoir” (De Bo; Schuermans).
zie ook plankierkaarter
Tegenwoordig rijden er meer fietsers op het plankier dan op de baan.
rekening, openstaand krediet in bijvoorbeeld een café of in een winkel
vnw: pof, krediet
Van Dale 2014 online: gewestelijk, pof
zie ook: poef, op de ~ staan, poefen, poef, op de ~
Nee, Karel, gij moogt niet meer op de poef drinken. Ge hebt trouwens al meer dan 300 euro op de poef staan.
niet komen opdagen, een afspraak bewust missen
(verouderd in Nederland)
vnw: zijn kat sturen: niet komen opdagen
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
zie ook kat, geen ~
Ik had met Karel afgesproken om 14u, maar hij heeft zijn kat gestuurd.
“Curd V., de wegpiraat van de E314, stuurde woensdag zijn kat naar zijn proces voor de correctionele rechtbank van Leuven.” (HBVL 10/02/16)
veel, overdadig
De eerste i kort uitspreken zoals in kip
Moeje een keer kijken, al die plassen. Het heeft gildig geregend vannacht.
“In heel wat steden en gemeenten worden huldigingen gebracht aan overleden dierbaren en bloemenkransen worden gildig neergelegd aan graven en gedenkstenen.” (kw.knack.be 16 maart 2019)
> andere betekenis van gildig
In het kaarten wiezen (whist), alleen alle slagen halen.
Figuurlijk: soloslim spelen: cavalier seul spelen, alles zelf willen doen
Van Dale 1995: (gewestelijk): groot slem
Van Dale 2016 online: BE
Tijdens de Okra opendeurdag werd er door zo’n zeventig mensen gewandeld en gefietst. Nadien werd in de Parochiezaal van Steenhuffel nog gezellig nagepraat en was er tijd om een kaartje te leggen. Jean Aelbrecht, durfde het aan om een soloslim te spelen. Hij slaagde erin om in zijn eentje dertien slagen te halen tijdens het partijtje wiezen. (nieuwsblad.be)
elektrische stroom, elektriciteit
zie ook: elantriek, elektriek, elentrieken
Den elentriek is uitgevallen. Waar liggen de kaarsen?
Daar stond de dieselgenerator die ik in de Brico had gekocht, naast elektriek ook overvloedig decibels, zwarte rook en fijn stof te produceren. (Louis van Dievel – vrt.be)
1) eigenaardig, vreemd, zonderling, raar
2) draaierig, onpasselijk, mottig
wnt:
1. Eigenaardig, van een bijzonderen aard, gewoonlijk in ongunstigen zin. In die pregnante ongunstige bet. ”een vreemden aard hebbende”, die in het Vlaamsch nog de gewone is, komt het al bij a. bijns (Anna Bijns, 16de E.) voor.
2. Onpasselijk, misselijk.
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
niet te verwarren met raar
1) Da’s aardig, ik had die mens daar niet zien staan.
2) Marie wordt aardig, ga vlug naar buiten met haar in de frisse lucht.
kermis
< Frans: foire < Latijn feria = feest
volgens Van Dale 2016 BE verouderd
DS2015 geen standaardtaal
vnw: kermis(plaats), (jaar)markt
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Alleen in Zuid-Nederland
zie ook halfvastenfoor, handelsfoor, foorwijf, trukken van de foor, Sinksenfoor, meifoor, paasfoor, foeër, foorkraam, foorkramer, foorpastoor, foorreiziger, foorwagen, Leuven foor, zo zot als ~ , Zuidfoor, foorplein
Oostende
Op de foor zijn we naar de botsauto’s geweest.
De Sinksenfoor is een kermis die jaarlijks rond Sinksen in Antwerpen wordt gehouden.
Veel horeca-uitbaters en ook bewoners zien de foor niet graag vertrekken. (standaard.be)
De foor aan de Watersportbaan was een miskleun.(standaard.be)
Foor uit de startblokken (Aalst) – De Standaard
Verspreid over zes plaatsen omvat de foor dit jaar 152 attracties. (standaard.be)
uitspraak: soedéren;
solderen
dicht maken, aaneen voegen
De oorspronkelijke Nederlandse vorm is souderen. De vorm solderen bleef beperkt tot de oostelijke dialecten. Elders was het hoogstens boekentaal, maar vanaf het eind van de 17e eeuw lijkt men souderen te beschouwen als een slordige of vulgaire uitspraak en komt de oostelijke vorm solderen op, wellicht mede onder invloed van Kiliaans woordenboeken en de daar sterk op gebaseerde 18e-eeuwse woordenboeken. (bron: M. Philippa e.a. Etymologisch Woordenboek van het Nederlands)
wnt: Hetzelfde als solderen.
Ontleend aan Oudfrans solder uit Latijn solidare. Daarnaast vroeger soudeeren, met de Nederlandse ontwikkeling van ol tot ou.
Stukken metaal aaneenhechten met behulp van een laagje gesmolten metaal of metaalalliage.
Op desen zarck hadde Apelles ghesoudeert aldore brede vaeschen van finen goude. Brabant, 1515
zie ook souduur, soudeerbout, soudeervet, soudeersel, soudering, voorsouderen, soudeerdraad, soudeernaad
De as van dat vliegwieltje is afgebroken. Zou onze Frans dat niet kunnen souderen?
glijbaan
synoniemen bij schuifaf
De kinderen komen met de afrijs naar beneden.
rotonde
klik op de afbeelding
.jpg)
Rondpunt in De Panne
vnw: rotonde, verkeersplein
< Frans: rond-point
Taaladvies.net: standaardtaal in België
ook: rondplein
zie ook wegcode; Vlaamse uitspraak
Op een rondpunt kan het verkeer vlotter door dan op een kruispunt met een rood licht.
De winkelketen heeft een vestiging aan het rondpunt van Groot-Bijgaarden. (standaardtaal in België, Taaladvies.net)
Aan het rondpunt in Wommelgem zijn vanavond 50 à 60 voetbalsupporters van Antwerp en Club Brugge met elkaar op de vuist gegaan. (vrt.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
