Reacties van Grytolle

Het moeilijke aan dat aanvoelen is om een onderscheid te maken tussen wat ge gewoon zijt om te lezen en te schrijven en wat ge uit uw “gesprokentaalgevoel” kunt afleiden. Dat laatste zal hier moeilijk gaan omdat voorzetsels (bij) als het ware aan hun relatum (lange) geplakt worden in de uitspraak. Verder kunt ge in dat verband ook de zin omdraaien en transformeren om te zien of iets duidelijker wordt, maar dat gaat in dit geval ook moeilijk omdat “bij( )lange” alleen voorkomen in nen hoop vaste wendingen die ook zeer op elkaar gelijken.

De relevantie van Haloewies standpunt wbt koppeltekens gaat mij helemaal voorbij, maar ik vind dat hij groot gelijk heeft. In de regels staat er dat men naar goeddunken een koppelteken mag plaatsen maar in zowat elken taaltest wordt het als een fout beschouwd. Slaat echt op niks.

Met zijn opmerking over een eventuele betekeniswijziging is Haloewie misschien een oplossing op het spoor, alleen weet ik zelf niet of ik vind dat “lang” hier een aparte betekenis heeft gekregen. Zelf vind ik dat ge zo weinig mogelijk moet aaneen schrijven in dit soort gevallen waar een vaste wending voor sommige hun taalgevoel tot één woord samensmelt en voor die van andere dan weer niet. Dat was volgens mij ook het standpunt van de Vries en te Winkel toen ze de spelling ontwierpen. Misschien is daar verandering in gekomen met latere spellingswijzigingen, maar wat het voordeel ervan was in dit geval snap ik echt niet.

Behalve nadenken over een ev. betekeniswijziging kunnen we ons inderdaad ook beroepen op het gezag van bronnen…

woordenlijst.org (den officiële lijst) schrijft het uiteen: http://woordenlijst.org/zoek/?q=bij+lange+na+niet&w=w

mijne VD uit 2005 niet, maar da’s niet de laatste versie

de WNT schrijft het zoals gezegd uiteen

… verder kom ik niet

bijzonder is een adjectief en de klemtoon in combinatie met de verbuiging maakt het duidelijk dat het één woord is

bij lange komt volgens VD alleen maar voor in de verbinding “bijlange (na) niet” en is doorzichtig samengesteld uit “bij” + “lang” met een of andere naamvalsverbuiging (datief ev da gereduceerd is, zou ik gokken)

in de WNT word et nog uiteen geschreven
32) In een enkel geval is bij met een bnw. verbonden tot eene adverbiale uitdrukking, t. w. in bij lange (na) niet, verg. hd. bei weitem nicht, op verre na niet (verg. D. Wtb. 1, 1355). || De Loges zijn bijlang na niet bezet, LOOSJES, Bronkh. 1, 41 . Er is bijlang na zoo veel wijsheid en deugd niet in de wereld als ’er wel schijnt, 1, 158 . Goethe, welke … er bij lange niet zoo veel werk van maakte (t. w. van zekere brieven) als van die van zijn vriend … Merck, BAKH. V. D. BRINK, Stud. 3, 481 . Dat Mevrouw … bij lang zoo vriendelijk niet meer tegen haar was, als toen enz. , K. Zev. 2, 193 .

om een paar (ni altijd helemaal eerlijke) tegenvoorbeelden te noemen: *intalgemeen *totlater *bijdezen

ik zou ’t houden bij “bijlange” of “bij lange” (waarom VD het aaneenschrijfd is mij e raadsel) omda wrs twee of drie uitspraken mogelijk zijn /b.elang.e/ /bèlang.e/ (of andere verkorting bvb tot a ipv è) of /bijlang.e/ (waar “ij” dezelfde is als in de plaatselijke volle uitspraak van “bij”)

in Wvl zal het overigens de regel zijn voor ng: e > i; i > ij

dus ’t hangd dervan af wanneer da ’t analogisch sterk is geworden