Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
- kolen, steenkool
- turf, gedroogd veen dat dient als brandstof
< nu nog in de betekenis van kolen voor een kolenkachel, steenkool
zie ook: hoelle, oe(i)le, oelen, hullen
Ik zal eens hulle op de hullestoof doen.
> andere betekenis van hulle
harken, raspen
vnw:
•harken
•raspen
< Middelnederduits: riven
vgl. oprijven; bijeenrijven; binnenrijven; inrijven
Zullen we die bladeren even bij elkaar rijven?
Zij gingen in de herfst ook bladeren rijven om in hun stallen te strooien, of om hun patattenputten mee te bedekken. (henkdeconinck.be)
Die moet ze bijeen rijven om ze te deponeren in een vuilbak van de stad, die eigenlijk in de weg staat. (nieuwsblad.be)
ruzie, boel, last
< Frans: embarras: hinder
- ambras maken: herrie schoppen, ruzie maken,
- ambras krijgen: ruzie krijgen of last krijgen met iemand
- ambras zoeken : aansturen op een conflict
- ambras hebben: ruzie hebben, in onenigheid leven
vgl. ambrasmaker
Er is ambras tussen die twee.
Hooligans gaan alleen maar naar de voetbal om ambras te maken.
Ze gingen samen op reis en na een week kregen ze al ambras over het geld.
Als ge nog veel te laat gaat komen gaat ge ambras krijgen met den baas.
Die gasten gaan alleen maar op café om ambras te zoeken en zich af te reageren.
Oh, die klappen niet, die hebben al jaren ambras.
ergens, onbekende plek
vnw: ieverans(t), ievers (bw.): ergens
wnt bij iewerings:
— IEVERINGS —, bijw. van plaats. Middelnederlands iewerinc(s). Van gelijkbet. iewer met -ing en de bijwoordelijke -s.
In de volkstaal der zuidelijke gewesten is een gelijkbet. ieverans(t) nog algemeen verbreid.
Van Dale 1995: gewestelijk, niet algemeen
zie ook ievers, ieveranst
antoniem: nieverans, nievers, nowers
Waar zijn jullie ieverans geweest?
Ik moet ieverans anders naartoe.
uitspraak in Antwerpen: zjenoffel
anjer
zie ook genoffel
Limburg: kernoeffel
van het Frans “girofle” (kruidnagel)
ook wel gebruikt voor een dommige vrouw of voor het vrouwelijke geslachtsdeel
De jenoffele in onzen hof staan al schoon in bloei.
Ons Marie, da’s soms echt een jenoffel…
schaduw
Het is weer te warm om in de zon te zitten. Zet dich mer bij mich in de killesjaai
- niet-vloeibare, vaste stroop van appelen en/of peren, de echte van Liège.
- syn. voor de vloeibare bieten-, suiker-, kandijstroop
vnw: in België gebruikt voor stroop: pannenkoeken met siroop
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 1
< Arabisch al s(h)arab; ooit in Antw. gehoord ‘saroop’
zie ook seroope (v.)
vgl. perensiroop; Luikse siroop
Wil je nog een boterham met siroop? Ja, maar de lekkerste poepsiroop heb ik dit jaar op kamp gegeten.
Ananasquesadilla met mascarpone, munt en siroop van bruine rum (dagelijksekost.vrt.be)
Zelfs in zoiets typisch als Luikse siroop zitten, naast plaatselijke appels en peren, ook Turkse dadels verwerkt. (demorgen.be)
Lichtmis = pannenkoekenfeest Kom lekker smullen van lekkere zelfgemaakte pannenkoeken met siroop of suiker. Prijs: 2 voor 5 euro. (zorgbedrijf.antwerpen.be)
1) vergeetachtigheid, verstrooidheid bij bejaarden
2) (pej.) dementie
Gebruik in de zin:
- Met ’t oud zot zitten
- ’t Oud zot hebben
zie andere betekenis van zot, ’t oud ~
De laatste jaren zit onze vava serieus met ’t oud zot.
iets op goed uitvallen doen, iets doen zonder afspraak
(In Nederland: op de bonnefooi)
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Op den bots, hetzelfde als op den bof;
Iets doen op den bots, … bot, lomp, plomp: onvoorzichtig en zonder zorg voor ’t goed gelukken iets doen, Schuermans (1865-1870)
vgl. Antw. boef, op de wilde ~
We geven vanavond een BBQ. ’t Is op den bots, dus ge ziet maar of ge kunt komen, ge zijt altijd welkom.
schuifaf
zie afrijs, afritser, rijsaf, schuifaf, slierbaan
In Nederland: glijbaan, in Limburg: roetsjbaan
Mama, ik wil op den afrijzer.
eten
vgl. boefer
Wat boefen we vanavond? Bloemkool en worst.
Vormpjes om bijvoorbeeld zandtaartjes mee te maken aan het strand. Bijna altijd gebruikt als verkleinwoord en in het meervoud.
We gaan naar het strand! Vergeet de ponderkes en schupkes niet!
ziedaar, kijk
< Frans “voilà” (zie daar)
Van Dale: voilà (tussenwerpsel), ziedaar, kijk!
zie ook ziedes se
Voila, daar hebt ge het al.
Voila zie, het eten is klaar.
Voila se, ’t is gefikst.
Van Dale: patroneren
in België: beschermen, begunstigen
vnw:
•sponsoren, financieren, steunen
•een lijst steunen bij verkiezingen
(de steun wordt dan verleend door een invloedrijk personage of een bekende organisatie)
Dat initiatief wordt gepatroneerd door de Lions Club.
een drukknoop, een druksluiting
< Frans: bouton pression
Antw. Kempen: knetser
Brugs: presjong
Hageland: pitser
Leiestreek: persjong
West-Vlaams: springer
zie ook verzamellemma kledij
Ze droeg een bloezeke met heel klein pressionnekes vanvoor.
bar waar vrouwen voor de venster zitten
vnw:
•kroeg, louche café
•bordeel
in Antwerpen: kabbardoesj
< De naam zou afkomstig zijn van een verbastering van het Franse begrip: cabaret douze. In de 19e eeuw werden in Frankrijk namelijk de herbergen (cabarets; van het Picardisch: camberet = kleine kamer, zie ook: chambrette) in categorieën verdeeld. Categorie 12 (douze) was de laagste categorie. (Wikipedia)
< Napoleon Bonaparte gaf aan elk beroep een nummer. Een bordeel kreeg het nr. 12 en heette voortaan Cabaret douze. (Antwerps dialect)
In een kabberdoeske zijt ge rap uw geld kwijt.
met rust laten
DS2015: standaardtaal
Hij laat niemand gerust.
Laat me gerust, ik probeer te studeren.
Hij kruipt in zijn hol, het is best dat ge hem gerust laat nu.
Ze is muug en ze wilt gerust gelaten worden.
zie blageur
-
adem
Woordenboek der Nederlandsche Taal: asem
Een bijvorm van Adem. (…) Ook in België zeer gebruikelijk. Voorheen was asem in hoogeren stijl even gebruikelijk als adem, thans klinkt asem alledaagsch en gemeenzaam.
De Jos is helemaal buiten asem, hij heeft veel te hard gelopen.
ui
Wikipedia: Allium cepa, ook wel ajuin of juin genoemd in Zuid-Nederland en Vlaanderen
< Oudfrans o(i)gnon < Latijn unionem; de ontlening is blijkbaar van vóór 1187
Van Dale 2015 online: BE
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 6
in de Antwerpse Kempen dikwijls ook “juin”
zie ook ajuinsaus, ajuinsoep; verzamellemma groenten en fruit
Ik begin altijd te bleiten als ik ajuinen moet pellen.
“Die reessems van ajuyn, hangende achter op den rugge” (Poirters, ed. 1688).
Ajuinen waarschijnlijk oorzaak van dodelijke E. coli-uitbraak bij McDonald’s in de VS (vrt.be)
bloemlezing De Standaard:
Zwaarste ajuin weegt 3,410 kilo (Waarschoot) – De Standaard
Ze maakt de saus namelijk met enkel tomaten, ajuin en boter. (standaard.be)
Nieuw-Zeelandse en Japanse wetenschappers zijn erin geslaagd een ajuin te maken die je ogen niet doet tranen (standaard.be)
Ingrediënten: 100g gedroogde groene of bruine linzen 1 kleine stengel soepprei 1 ajuin klein scheutje kokosmelk 1 tl currypoeder 1 kruidnagel (standaard.be)
Weet u hoeveel een kilogram ajuinen in de supermarkt kost, en of de prijs ervan de jongste weken is gestegen of gezakt?(standaard.be)
enz.
> andere betekenis van ajuin
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
