Reacties van LeGrognard

trapleer (trapladder) wordt nog gebruikt in NL
‘leer’ niet meer in SN
trapleerke (trapleertje) is ook geen SN, of het moet zijn dat Nederlands Limburg en – Brabant tot België gerekend worden

Leekedichtjes
X Jan Rap
P.A. de Génestet (1829 – 1861)
Ware er, in het gemeen, geen andere keus als tusschen rechtzinnig en lichtzinnig, ik zou liever om mijne orthodoxie voor ouderwetsch doorgaan, dan om mijn liberalisme ingehaald worden door lieden van verdachten ernst.

Jan Rap is zeer vrijzinnig, zeer!
Hij houdt niet van die vromen:
Hij heeft „geen weerga” om de leer,
En smaalt van „breede zoomen.”
Hij vindt geen waren christengeest
Bij al die fijne kwezels;
Hij zegt „de Liefde is ’t hoogst, is ’t meest,”
En scheldt hen uit voor Ezels.

Jan Rap is zeer vrijzinnig, zeer!
Een vijand van de vromen,
En, ik geloof, ook niet veel meer
Met vroomheid ingenomen.
Jan Rap beweert, na wijs beraad,
„’t Bestaat’ em niet in ’t bidden,”
Maar waarin of ’t em dan bestaat,
Dat laat hij liefst in ’t midden!

Jan is geen knecht der wet; hij staat,
Dus zegt hij, in de vrijheid!
Ook, als hij t’huis komt, ’s avonds laat,
Psalmzingt hij: Vrijheid, Blijheid!
Jan volgt in denken en in doen
De stem van zijn geweten,
Maar ’t is er een van ruim fatsoen
En, min of meer, versleten.

Jan oordeelt – alles zonder vrees,
Wat hij zegt staat op pooten;
Hij weet vooral van Dominees
Ontelbare anekdoten.
Ook voelt Jan Rap, die menschen kent,
Nogal zijn eigen waarde:
Waar vindt ge zoo’n patenten vent,
Zóó liberaal, op aarde?

Jan Rap is zeer vrijzinnig, zeer!
Een standje vol verlichting;
Afbreken is zijn vreugd, zijn eer,
In spotten vindt hij stichting.
Wat knappe kop! wat diepe blik!
Hij hangt niet aan de letter;
Hij hangt veel meer aan eigen Ik
En nommer Eén – die ketter!

De waarheid heet het doel alleen
Van dees geliefde broeder:
Hij sierde onlangs met aardigheên
Den Bijbel zijner moeder,
Hij grijnst zijn kleine zusjen ân,
Die wonderen gelooven;
Want zijn geloof, ’t geloof van Jan,
Staat vast en ver daarboven!

Jan is niet kerksch; dat spreekt van–zelf,
Hij denkt zoo heel verheven:
„Zijn tempel is het blauw gewelf,
„Zijn godsdienst is – zijn leven!”
Zoek hem in ’t Zondagsmorgensuur
Niet bij de vrome scharen!
Hij, wel zoo goed, in Gods natuur,
Houdt kerk en – rookt sigaren!

Nog tegen ’t Zendingswerk vooral
Richt Jan zijn geestigheden;
Hij kan zijn geld – Jan is niet mal –
Wel nuttiger besteden.
Het krielt – verklaart hij – om ons heen
Van Heidnen en Heidinnen:
Bekeer die eerst! Heel fraai; alleen
Jan moest met Jan beginnen!

Jan Rap is zeer vrijzinnig, zeer!
Lichtzinnig wel te weten:
Zoo zijn er – ja! zoo zijn er meer,
Die liberaal zich heeten!
Moog Jan dès leven in mijn lied
En heden en nadezen,
Opdat wie ’t leze of hoore – niet
Begeer zijn maat te wezen!

Genestet pagina Coster pagina

Bezorgd door Joachim Verhagen ([email protected]).
Opmerkingen aan: [email protected].

Nederlandse spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (4de druk)

auteur: F.A. Stoett

bron: F.A. Stoett, Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden. W.J. Thieme & Cie, Zutphen 1923-1925 (vierde druk).

verantwoording

inhoudsopgave

doorzoek de hele tekst

downloads

1020. Jan Rap en zijn maat.

In de 17de eeuw verstond men onder Jan Rap het mindere scheepsvolk, janmaat1), ook in ’t algemeen gespuis, kanalje, rapalje,Jak en Jooi, Jut en Jul, Jan en Jut2), dat in dien tijd ook Jan Rap en zijn maat genoemd werd. Vgl. Com. Vet. 55: Ende ten waere dat, de Stuyrluy en souden Jan Rap soo mal niet broen met al heur wijse vragen, alsse nu wel doen. In den zin van gespuis vindt men Jan Rap bij Bredero II, 124; Coster, 525; Vondel III, 85; (Het) Jan Rap en zijn maat wordt aangetroffen bij Erasmus, Colloquia, 51; Bredero II, 55; Halma, 530: Jan Rap en zyn maat, ’t grauw, ’t gespuis; Sewel, 663: Jan Rap en zyn maat, ’t slegtste volk; enz. Daarnaast Jan Rappich met synen maet (bij Ogier, 128) en Jan raps maet (Coster, 499). Zie verder Ndl. Wdb. VII, 211. Wat rap in deze uitdr. beteekent is onzeker. Men zou aan het bijv. nw. rap = vlug kunnen denken, met het oog op de bet. matroos, doch gewoonlijk komt Jan Rap voor in den zin van gespuis, rapaille, weshalve ik liever denk aan rap = schurft; vgl. Kil. rappe, scabies, rappich, scabiosus; Plaiz. Kyv. 136: rappigh en slecht volkje; Antw. Idiot. 1015: rap, puist; rap en rui(g), schurftig volk (zie rut zijn). In het Mnl. Wdb. VI, 1042 wordt verband gezocht met het ww. rapen, en rap verklaard als samenraapsel, afval. Franck-v. Wijk, 535 meent dat Jan Rap deels onder invloed van ’t bnw. rap (vlug) deels van rapalje zal zijn opgekomen

1.

Janhagel
Spreekwoorden: (1914) Janhagel,
d.w.z. het gepeupel, de heffe des volks, het gemeene volk, hak en mak, hak en zijns gemak; sedert de 17^de eeuw zeer gewoon (zie Ndl. Wdb. VII, 199). In de 17^de eeuw verstond men onder dezen naam …
Gevonden op http://www.dbnl.org/tekst/stoe002nede01_01/stoe002nede01_01_1028.htm

2.

janhagel
gepeupel, gespuis, grauw
Gevonden op http://www.woorden-boek.nl/woord/janhagel

3.

JANHAGEL
1) Brosse koek 2) Bundel 3) Crapuul 4) Crapule 5) Canaille 6) De mindere schepelingen 7) De heffe des volks (crypt.) 8) De mindere schepelingen (crypt.) 9) Falderappes 10) Gajes 11) Gemeen 12) Gepeupel 13) Gespuis 14) Kanalje 15) Koekje 16) Krapuul 17) Kanaje 18) Lekkernij 19) Pak 20) Persoonsbenami…
Gevonden op http://www.mijnwoordenboek.nl/puzzelwoordenboek/JANHAGEL/1

4.

Janhagel
Janhagel (ook als jan hagel gespeld) is een typisch Nederlands soort koekje. Het is een klein rechthoekig koekje van speculaas met daarop grove suiker en amandelschaafsel. Trivia Jan Hagel was in de Tweede Wereldoorlog ook een scheldnaam voor Landwachters, die waren namelijk bewapend met jachtg…
Gevonden op http://nl.wikipedia.org/wiki/Janhagel

Limburg: aerpel, Dien aerpel komme oe_t (er zit een gat in je sok.