Wijzigingen door nthn

geneeskunde

(verzamellemma)

Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.

aandoeningen:
appelsienhuid
appelsienvel
appendicite
attak
bommaziekte
buikstorm
brand
bronchite
cellulite
crise
deshydratatie
deurvlogentheid
dikoor
draaien
draaiing
flebit
fleuris
geel
geestesgestoord
geraaktheid
griepig
kerkhofblommen
kiekeborst
kiekhoest
klierkoorts
knikkebolziekte
nevenverschijnsel
notarisziekte
pellekes
plekken
’t pootje
rattenziekte
rodehond
sciatique
sinusite
slaptitude
slepende ziekte
vallende ziekte
valling
vuil ziekte
wateroog

onechte aandoeningen:
hypo
jupilitis
manzjenieziekte
Sinte-Medunkt
vanbrustum

het menselijk lichaam:
billen
kaaken
karuur
kas
kop
poep
vel
wervelzuil
wijsheidstanden

gezondheidsverlening:
arbeidsgeneesheer
baxter
cocoonvaccinatie
collocatie
dokteres
dokter van wacht
dokteur
doktoor
gasthuis
Geel
Geneeskunde voor het Volk
geneesmiddel, wit ~
generisch geneesmiddel
Het Vlaamse Kruis
honderd
hospitaal
hospitalisatie
huisapotheker
huisartsenwachtpost
intensieve
intensieve zorgen
internering
kinderbed
kine
kinesist
kinesitherapeut
kinesietherapie
kliniek
materniteit
medicijnen
militair geneesheer
moederhuis
mug
O.K.
operatiekwartier
palliatieve
pikuur
plaaster
plaasterspecialist(e)
plakker
plomberen
recupereren
senologie
spoed
spoedarts
suppo
tandplaaster
tantist
urgentiearts
valse tanden
vals gebit
vloed
wasdom
witte schort
witte sector
zorgen
zothuis

documenten:
dixitattest
doktersbriefje
gmd
klevertje
maagdelijkheidsattest
sis-kaart
ziekenbrief

uitdrukkingen:
beterhand, aan de ~ zijn
in het kinderbed blijven
klot, van zijne ~ vallen
laste, ten ~ van de patiënt
losbreken
mensen, het zit onder de ~
vallen, van zijnzelve ~
sus, van zijne ~ draaien
ziek vallen
ziek vieren

varia:
arbeidsonbekwaam
Bednet
berechten
b-fast
center
compensatiekas
corona (voorvoegsel samenstellingen)
coronacoalitie
coronacommissaris
coronanummer
coronaregering
coronavluchteling
coronavrijwilliger
disponibiliteit
gezondheidsfactuur
griepcommissaris
hospitalisatieverzekering
kiwimodel
medische bijpremie
mutualiteit
noodnummer
orde van artsen
orde van geneesheren
pyjamadag
Riziv
sanitair
systeem
voos
werkonbekwaam
witte frak
ziekenbond
ziekenkas

naaste

(bn.)

volgend, eerstkomend
zie ook: naarste, teneustejoar, neuste, noste

bij tijdsaanduidingen

• (te) naaste jare = volgend jaar (bemerk de oude datiefuitgang)
• (te) naaste weke = volgende week
• de naaste keer = de volgende keer
  → indien voorafgegaan door een bepaald lidwoord, is ‘naaste’ volledig inwisselbaar met het Nederlands ‘de/het volgende/eerstkomende’
  → vgl. ook het nog steeds Nederlandse ‘naaste’ (medemens)
  Van Dale 2016: niet algemeen
  zie ook: passeerde > passeerde jare

het Wit Huis

(begrip, grammatica)

SN/NL: het Witte Huis

→ de verbuiging van het bijvoeglijk naamwoord voor een onzijdig zelfstandig naamwoord is historisch gezien een Hollandse taalfout (1), in den beginne door andere taalgebruikers even belachelijk geacht als pakweg “die kleine kindje”, die later tot standaardtaal wierd verheven, ten koste van het historisch correct taalgebruik van de Vlaming, dat door de Hollandse standaardtaal de stempel ‘fout’ kreeg toebedeeld

(1) vanuit Vlaams/voorouderlijk oogpunt — vanuit Hollands oogpunt is het uiteraard gewoonweg een evolutie

het Wit Huis

(begrip, grammatica)

SN/NL: het Witte Huis

→ de verbuiging van het bijvoeglijk naamwoord voor een onzijdig zelfstandig naamwoord is historisch gezien een Hollandse taalfout (*), in den beginne door andere taalgebruikers even belachelijk geacht als pakweg “die kleine kindje”, die later tot standaardtaal wierd verheven, ten koste van het historisch correct taalgebruik van de Vlaming, dat door de Hollandse standaardtaal de stempel ‘fout’ kreeg toebedeeld

• vanuit Vlaams/voorouderlijk oogpunt — vanuit Hollands oogpunt is het uiteraard gewoonweg een evolutie

Vlaamse geslachten

(lijst)

Hier kunnen woorden alfabetisch opgelijst worden die:
- in het Vlaams een ander geslacht hebben dan in het SN
- waar er binnen Vlaanderen verschillen zijn in het gebruik van het geslacht
- waar er discussie is over het geslacht … der engelen ;) (engelen, het geslacht der ~)

account: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
afval: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
album: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
angst: v. in Vlaanderen; m. in Nederland
aperitief: m. in Vlaanderen; o. in SN
asfalt: m. in Vlaanderen; o. in SN
atelier: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
(auto)bus: v. in de provincie Antwerpen, m. in W.-/O.-Vlaanderen
bassin: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
beton: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
blog: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
blok: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
boek: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
bos: m. in W.-/O.-Vlaanderen; o. in SN
broodrooster: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
bulletin: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
bureau: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
bureel: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
cadeau: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
café: m. in Vlaanderen; o. in SN (ook VL)
casino: m. in Vlaanderen; o. in SN (zie ook Vlaamse uitspraak)
cement: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
code: v. in Vlaanderen; m. in Nederland (foutieve geslachtstoewijzing: ‘code’ is een verkorte vorm van ‘codex’, dat wel mannelijk is, maar dat maakt de code niet mannelijk)
combo: v. in Vlaanderen; o. in Nederland
commentaar: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
deeg: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
defilé: m. in VL (den defilé); o. in SN-NL
deken: o. in Vlaanderen, v. in Antwerpen; m./v. in Nederland
deksel: o. in Vlaanderen; m. in Nederland
dessert: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
diner: m. in Vlaanderen; o. in SN
doolhof: m. in Vlaanderen; o. in SN
dossier: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
dok: v. in Antwerpen en de Kempen; m. in Mechelen en in Oost-Vlaanderen
eigendom: m. in Vlaanderen; o. in SN
filter: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
flatscreen: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
frituur: o. en v. in Vlaanderen; v. in SN
fysiek: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
gas: v. in Vlaanderen; o. in Nederland
getuigenis: ANW: O. of v.; in VL v.
gilet: m. in Vlaanderen, v. in Antwerpen-stad; o. in SN
hof: m. in Vlaanderen; o. in SN
home: m. in Vlaanderen; o. in Schoon Vlaams
horloge: v. in Antwerpen; o. in SN (zie ook uurwerk)
ID: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
idee: o. in Vlaanderen; m./o. in Nederland (zie ook gedacht)
kaart: m. in West-Vlaanderen, v. in de rest van Vlaanderen; m./v. in SN
kast: v. in Vlaanderen; m. in Nederland
kader: m. in Vlaanderen; o. in Nederland (zie Van Dale)
kapsalon: Algemeen Nederlands Woordenboek: “Lidwoord, de. Lidwoord, het ((vooral) in België, soms)”
kat: v. in Vlaanderen (kater en kattin zijn respectievelijk m. en v.); m. in Nederland
kleur: o. in Vlaanderen; m./v. in SN
koffer: o. in de provincie Antwerpen; elders m.
kroost: m. in Vlaanderen; o. in Nederland; m./v./o. in SN
koord: v. in Vlaanderen; o. in Nederland
lek: m. in de provincie Antwerpen; elders o.
level: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
marsepein: m. in Vlaanderen; m./o. in Nederland
matras: In het Nederlands is matras van oorsprong een de-woord. Tegenwoordig komt matras, met name in Nederland, ook als het-woord voor. In België wordt matras voornamelijk als de-woord gebruikt; in Nederland is zowel de matras als het matras gangbaar. (taaladvies.net)
menu: m. in Vlaanderen; o. in SN
moment: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
muziek: m. in Vlaanderen; v. in SN
nest: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
nummer: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
omslag: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
oog/oor: o. in Vlaanderen en Nederland; v. in VL voornamelijk nog in vaste uitdrukkingen (zie iets of iemand in d’oog houden + commentaren aldaar)
ogenblik: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
order: o. in Vlaanderen (raar: m.); m./v./o. in SN
orkaan: o. in Antwerpen; v. in de Antwerpse Kempen; m. in SN (zie reacties)
overschot: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
percent: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
plafond: m. in Vlaanderen; o. in Nederland (zie ook plafon, blafon)
plein: v./o. in Antwerpen; o. in SN
proza: v. in Vlaanderen; o. in SN
punt (leesteken): o. in Vlaanderen; m./v. in Nederland
raam: m./v./o. in Vlaanderen; o. in Nederland
reden: v. in Vlaanderen; m. in Nederland
riool: v. in Vlaanderen; o. in Nederland
rit: v. in Vlaanderen, m. in SN
schilderij: v. in Antwerpen, o. in de Kempen; o. in Nederland
salon: o. in Vlaanderen, m. in SN (bv. ook kapsalon)
t-shirt: m. in Vlaanderen, ook v. in de Kempen; o. in Nederland
tarmac: m. in Vlaanderen; o. in SN (zie ook Vlaamse uitspraak)
techniek: ZN v.; VL: m.
tennis: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
terras: v./m. in W.-/O.-Vlaanderen; o. in SN
thuis: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
trottoir: m. in Vlaanderen; o. in SN
venster: v. in Vlaanderen; o. in SN
vest: v. in Vlaanderen (alle betekenissen); o. in SN (kledingstuk), m./v. in SN (stadsgracht)
villa: v. in Vlaanderen; m./v. in SN
voetbal (en andere balsporten): m. in Vlaanderen; o. in Nederland
zand: m. in Limburg; o. in SN