Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
dokter specialist
zie ook verzamellemma geneeskunde
Hij is in Leuven dan onderzocht geweest van de professor en die heeft een scheurtje in de ligamenten van de knie vastgesteld. (Typisch voorbeeld waar in VL dikwijls ‘van’ voor ‘door’ gebuikt wordt.)
Ook de Vlaming moet op tijd en stond eens zijn woonst verlaten en hem in het openbaar begeven. Voor van punt A naar punt B te geraken, moet hij beroep doen op de wegcode, maar die verschilt in het Vlaams aanzienlijk van het Nederlands. In dit lemma bewaren we een overzicht van alle essentiële en minder essentiële terminologie en uitdrukkingen m.b.t. wegen en verkeer.
voertuigen:
automatic
cabriard
camion
camionette
clark
crèmekar
decapotabel
geit
hollandse mercedes
hoogtestapelaar
ministadswagen
mobilhome
moto
motocyclette
opligger
otto
plooivelo
trambus
trottinette
velo
vlieger
volumewagen
vorklift
wagen
warmeluchtballon
wegen:
afdraai
autostrade
baan
baanvak
buurtweg
drievaksbaan
egelwegel
enkel richting
enkelrichtingstraat
expresweg
fietsostrade
gemeenteweg
gracht
grote baan
heirbaan
kasseibaan
kasseiweg
kerkwegel
laan
lei
macadam
middenvak
ovalen punt
ovonde
pechstrook
pelotonremmer
premetro
ribbelstrook
rijbaan
rijvak
rondpunt
sens unique
sluikweg
tarmac
trage weg
trottoir
tunnelkoker
tweevaksbaan
vak
velostrade
viervaksbaan
voetpad
wegel
wegenis
parking:
betaalparking
carpoolparking
overloopparking
overstapparking
parkingplaats
pendelparking
privéparking
randparking
voorstadsparking
auto-onderdelen:
achterruitontdooiing
baarchoc
bache
bielle
boîte
chappement
claxon
embrayage
faar
frein
gardeboe
groene nummerplaat
guidon
handelaarsplaat
kilometriek
koffer
moteur
naft
naftbak
naftstop
nummerplaat
petrol
pinker
pinklicht
plak
remork
ressort
slijklap
vervangstuk
vis platinées
vitesse
vitessepook
voorruitontdooiing
wisselstuk
z-plaat
velo-onderdelen:
buis
fietskader
fietszak
frein
slijklap
soupape
staander
varia:
aan de klap
aanloopwagen
accident
accordeonfile
achter de hoek
afdraaien
amortisseur
auto-accident
autoconstructeur
autocontrole
autoinspectie
automobielinspectie
baancafé
baandancing
baanhotel
baanrestaurant
baanwinkel
baan, onder de ~
banden leggen
banden steken
bedding
bedrijfswagen
belauto
betalend parkeren
blokrijden
bluts
blutsen
Bob
bollen
bushinder
cabrioleren
camionchauffeur
camioneur
camion, van de ~ gevallen
carwash
chauffeur
controle
copiloot
corijder
De Lijn
depanneren
doodrijder
doorvlammen
dwarsen
een rijdende doodskist
eindstatie
embrayeren
enkelrichtingsverkeer
ertegen plakken
filegolf
firmawagen
garagepoort
garagist
gat, in iemands ~ zitten
gelijkvormigheidsattest
halt
herspuiten
het hol van Pluto
hoffelijkheidscode
ijsgang
janettenbak
kaart, grijze ~
kaartjesknipper
keuring
keuringscentrum
kreukelpaal
kusttram
lage-emissiezone
langs
leasingwagen
lichten
loonwagen
maleur
maneuver
middenstatie
middenvakrijder
MOBIB-kaart
mobiliteitsknoop
monovolume
motard
NMBS
nummerplaatherkenning
occasie
octopuspaal
octopusplan
omlegging
ontruimingspijl
op den trein, tram, velo
parkeren, zich ~
pechstrookrijder
pikkel
pinken
pinkers opzetten
platten band
Porschist
rechtsomkeer maken
rijmplek
rijpad
rittenkaart
roderen
rood licht
schouwing
schouwingsbewijs
simonis
simoniseren
sjieken bak
smijten, alles dicht ~
sneeuwschuifelen
sortie
stadsnet
statie
stationeren
stelplaats
terminus
toerijden
trambedding
treinbedding
treinbegeleider
TreinTramBus
uitblutsen
uitbollen
uur, in ’t ~
veldvitesse
velorijden
verbodsteken
verdwaalde reiziger
verdwijnpaal
verkeersaccident
verkeersbelasting
verkeerscode
verkeershinder
verkeersinbreuk
verkeerswisselaar
Vespist
Vlaamse Thalys
vlammen
vliegwet
voorbijsteken
waar men gaat langs Vlaamse wegen
wegbollen
wegeniswerken
wegenwerken
wet betreffende de politie over het wegverkeer
wielerterrorist
wielertoerist
zonk
zwieren, op de bon ~
> andere betekenis van wegcode
een combinatie van tram en bus
niet in Van Dale 2016 online (historisch: brievenbus aan tramwagen)
google2016: .BE (>6.200); .NL (>1.000)
zie ook verzamellemma wegcode
Bedoeling van de test is na te gaan welke aanpassingen aan de weginfrastructuur nog nodig zijn om de trambus veilig en vlot te laten rijden. Die testrit verliep succesvol. Vanaf 2019 zullen we hem in Vlaanderen zien rondrijden, zegt minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA). (demorgen.be)
Busbouwer Van Hool uit Koningshooikt leverde ondertussen al 110 trambussen aan steden in de hele wereld: in Metz, Malmö, Genève, Parma en Barcelona rijden ExquiCity’s, zoals Van Hool zijn nieuwste telg noemt. (hbvl.be)
te pakken hebben
Na een wilde achtervolging had de politie dan toch de misdadiger te stekken. Eindelijk hadden ze hem gesnoerd! (snoeren)
Heel wat woorden worden in Vlaanderen anders uitgesproken dan in Nederland. Dan gaat het niet zozeer over regelgebonden uitspraken zoals de zachte g, maar over woorden zoals pyjama dat in Vlaanderen als pie-zja-ma en in Nederland als pie-jaa-maa uitgesproken wordt. Of over klemtonen zoals bij burgemeester waarbij in Vlaanderen het accent op de eerste lettergreep valt en in Nederland op de derde. Bij leenwoorden hanteert men in Nederland zeer dikwijls een nabootsing volgens de Nederlandse klankwetten van de klanken in de oorspronkelijke taal (meestal Engels of Frans), terwijl de uitspraak in Vlaanderen vervlaamst wordt. Soms wordt in Vlaanderen een Franse uitspraak gehanteerd, dan volgt de uitspraak in Nederland meestal het Engels.
Voor Engelse leenwoorden met korte a is er een afzonderlijk lemma waar deze gevallen ondergebracht kunnen worden.
Het spijtige is dat de Vlaamse media voor deze woorden de Nederlandse uitspraak gebruiken ondanks dat de Vlaamse uitspraak in Vlaanderen zeer algemeen is. Dit is een aanfluiting van de V die voor Vlaams staat in o.a. vrt en VTM.
Wat klemtonen betreft kan voor het West-Vlaams algemeen gesteld worden dat de klemtoon zeer dikwijls op de eerste lettergreep ligt (zoals ook in het nabije(re) Engels), ook en wellicht het meest opmerkelijk bij eigennamen. Bijvoorbeeld, waar een doorsnee Vlaming of Nederlander de naam Stefanie zal uitspreken zoals de Fransen, met de klemtoon op de laatste lettergreep, heet deze vrouw in West-Vlaanderen Stefanie. De West-Vlaamse politieker Vande Lanotte heet in zijn thuisprovincie Vande Lanotte.
In de Vlaamse audiovisuele media, en bij uitstek bij de VRT, verzint men ook dikwijls een zogenaamd correcte uitspraak, die evenwel door Vlamingen noch door Nederlanders wordt gedragen. Deze gevallen worden ook aan dit lemma toegevoegd. Zie bij deze ook het lemma vrt-taal.
zie ook Breda, Spa: vokaalreductie
alfabetische lijst:
‘s anderendaags: VL: san·dren·da(a)gs; NL: san·de·ren·daags
advocaat: VL: ad·vo·kaat; NL: at·fo·kaat
Afrika: VL: a·fri·ka; NL: aa·fri·kaa
alfabet: VL: al·fa·bet (Grieks, Latijn, Frans, enz.); NL: al·fa·bet (Engels)
Amerika: VL: a·mee·ri·ka; NL: a·mee·ri·kaa
Antarctica (idem Arctica): an·tarc·ti·ca; NL: an·tarc·ti·caa
archipel: VL: ar·chi·pel; NL: ar·chi·pel
asfalt: VL: as·falt; NL: as·falt
azalea: VL: a·za·lee·ja; NL: a·zaa·lee·jaa
badminton: VL: bat·min·ton (fonetisch); NL: bèt·min·ten (Engels)
Belgrado: VL: bel·gra·do; NL: bel·gra·do
Bernard: VL: ber·naar (Frans); NL: bern·(h)art (Engels)
bijna: VL: bij·na(a)/be·na(a) (zie ook bekan); NL: bij·naa
bikini: VL: bi·ki·ni; NL: bi·ki·ni
braderie: VL: bra·de·ri; NL: braa·de·rie
braderij: VL: bra·de·rij; NL: braa·de·rij
buggy: VL: bu·gi (zachte g); NL: bu·Gi (g van Frans ’grand’ of Engels ‘great’)
burgemeester: VL: bur·ge·mees·ter; NL: bur·ge·mees·ter
cacao: VL: ca·ca·oo; NL: ca·caa·oo
carnaval: VL: kar·na·val (Frans); NL: kar·ne·val (Engels); VRT-uitspraak: kar·naa·val
casino: VL: ca·zi·noo; NL: ca·sie·noo (zie ook Vlaamse geslachten)
catalogus: VL: ca·ta·loo·gus (scherpe u; eigenlijk eerder cataloog); NL: ca·taa·lo·chus (doffe u)
cello: VL: sje·loo (vervlaamst Italiaans); NL: sel·loo (fonetisch); VL en NL ook: tje(l)·loo (Italiaans)
chips (patatten): VL: tjips (scherpe i); NL: sjips (doffe i)
cichorei: VL: sji·ko·rei; NL: sie·cho·rei (± fonetisch)
claxon: VL: kla·kson (Frans); NL: klak·son (Engels)
clitoris: VL: cli·too·ris (beide i’s als in fiets); NL: cli·to·ris (beide i’s als in dik)
compagnie: VL: kom.pa.nie; NL-SN: kom.panj.ie
conciërge: VL: kon·s·jer·zje (± Frans); NL: kon·zjer·zje
coup: VL: koe (Frans); NL: koep (± fonetisch)
dement: VL: dee·ment; NL: de ment
dementie: VL: dee·men·sie; NL: de·men·tsie
detective: VL: de·tek·tie·ve/de·dek·tie·ve (fonetisch); NL: die·tek·tif (Engels)
Doornroosje: VL: doo·rn·roo·sje; NL: doo·rn·roo·sje
doorprikken: VL: door·prik·ken; NL: door·prik·ken
dossier: VL: dos·sier (fonetisch); NL: do·sjee (Frans)
elixir: VL: ee·liek·sier/ee·lieg·zier (Arabisch, ‘g’ uitgesproken als in het Engelse ‘good’); NL: ee·lik·ser (‘lik’ uitgesproken als ‘dik’)
encyclopedie: VL: en·cy·clo·pe·die (fonetisch); NL: aun·cy·clo·pe·die (Frans, de ‘aun’ is nasaal)
energie: VL: e·ner·gie (fonetisch); NL: e·ner·zjie/e·ner·sjie (Frans)
epidemie: VL: ee·pi·dee·mi (korte i); NL: ee·pi·dee·mie (Frans)
essay: VL: es·sè (Frans); NL: es·seej/es·seej (Engels)
Europa: VL: eu·roo·pa; NL: eu·roo·paa
exo- (bv. exorbitant, exotisch): VL: eG·zoo (G = stemhebbende k); NL: ek·soo
festival: VL: fest·ti·val; NL: fes·ti·val
flirten: VL: flir·ten (fonetisch); NL: fleur·ten (Engels)
foto: VL: fo·too; NL: foo·too
fotografie: VL: fo·to·gra·fie; NL: foo·too·gra·fie
garantie: VL: ga·ran·tie (Frans; ook ga·ran·sie); NL: ga·ran·tsie
gelijkvloers: VL: ge·lijk·vloers; NL: ge·lijk·vloers
Gerard: VL: zjee·raar (Frans); NL: gee·rart (fonetisch)
gilet: VL: zjie·lee; NL: zjie·lèt
goal: VL: gool (zachte g); NL: Gool (g van Frans ‘grand’ of Engels ‘great’)
golf: VL: golf (zachte g); NL: Golf (g van Frans ‘grand’ of Engels ‘great’)
Google: VL: goe·gel/Goe·Gel (korte oe-klank; G = stemhebbende k); NL: Goe·Gel (lange oe-klank; G = stemhebbende k)
hifi: VL: haai·fi (Brits Engels); NL: haai·faai (Amerikaans Engels)
hostess: VL: hos·tès; NL: hos·tes (Engels)
hygiëne: VL: hy·gjee·ne; NL: hy·gjèè·ne (Frans)
ingewikkeld: VL: in·ge·wik·keld; NL: in·ge·wik·keld
intensief: VL: in·ten·sief; NL: in·ten·zief
intrige: VL: in·trie·ge (fonetisch); NL: in·trie·zje/in·trie·sje (hypercorrecte uitspraak van intrige met /ž/ -Frans intrigue)
Iran: VL: i·ran; NL: i·raan (zie ook Iranees
Israël: VL: iez·ra·jel (‘i’ als in ‘kiwi’); NL: is·ra·‘el (‘i’ als in ‘dik’)
item: VL: i·tem (korte i, doffe e); NL: aaj·tem (Engels)
jacuzzi: dja·koe·zi/zja·koe·zi; NL: ja·koe·zi
jenever: VL: zje·nee·ver; NL: je·nee·ver (fonetisch)
Jos: VL: zjos; NL: jos
junior: VL: zju·njor (scherpe u); NL: ju·ni·jor (scherpe u en i)
kameleon: VL: ka·mee·lee·jon; NL: ka·mee·lie·jon
kathedraal: VL: ka·tee·draal; NL: kat·te·draal
koala: VL: ko·a·la; NL: koo·aa·laa
Koran: VL: koo·ran; NL: ko·raan
labrador: VL: la·bra·dor; NL: laa·braa·dor
landrover: VL: land·roe·ver; NL: land·ro·ver
lavabo: VL: la·va·boo; NL: la·vaa·boo/la·vaa·boo
Lutgart: VL: lut·gart; NL: lutgart
make-up: VL: mee·kup; NL: meek·up (in het Vlaams: smink)
mammoet: VL: mam·moet; NL: mam·moet
Mercedes: VL: Mèr·ce·dès (scherpe e achteraan; ± Spaans); NL: Mèr·cee·des (doffe e achteraan; ± Engels)
meteen: VL en NL: mè·teen (‘mè’ als in ‘bed’); VL media: me·teen (‘me’ als in ‘der’)
mobilhome: VL: mo·bi·loom (scherpe i); NL: moo·bel·hoom (doffe e)
Monaco: VL: Mo·na·coo; NL: Moo·naa·coo
monopoly: VL: mo·no·poo·ly; NL: mo·no(o)·pe·ly (Engels)
namiddag: VL: na·mid·dag; NL: na·mid·dag
nasi (goreng): VL: naa·zi; NL: na·si
Nieuwjaar: VL: nieuw·jaar; NL: nieuw·jaar
Nobelprijs: VL: No·bel·prijs; NL: No·bèl·prijs
noga, nougat: VL: noega(t); NL: noga
nostalgie: VL: nos·tal·gie (fonetisch); NL: nos·tal·zjie/nos·tal·sjie (Frans)
nylon: VL: ni·lon / nij·lon (Frans / vervlaamst); NL: naaj·lon (Engels)
omwenteling: VL: om·wen·te·ling; NL: om·wen·te·ling
onderhoud: VL: on·der·houd; NL: on·der·houd
onderzoek: VL: on·der·zoek; NL: on·der·zoek
Oostende: VL: os·ten·de; NL: oost en·de
opkalefateren: VL: op·ka·le·faa·te·ren (oorspronkelijke uitspraak); NL: op·kaa·le·faa·te·ren (verlenging van de oorspronkelijk korte a uit ‘kalfateren’ < Frans ‘calfater’)
pallet: VL: pa·lèt; NL: pèl·let (Engels)
pandemie: VL: pan·dee·mi (korte i); NL: pan·dee·mie (Frans)
parameter: VL: pa·ra·mee·ter; NL: pa·raa·m?·ter
parfum: VL: par·fui (Frans, de ‘ui’ is nasaal); NL: par·fum (fonetisch)
passagier: VL: pas·sa·gier (fonetisch); NL: pas·sa·zjier/pas·sa·sjier
Patrick: VL: Pa·trik (scherpe i); NL: Pet·rik (doffe i)
pedalo: VL: pee·da·loo; NL: pee·daa·loo
per: VL: ‘per’ als ‘der’; NL: ‘per’ als ‘ver’
percent: VL: per·cent (‘per’ als ‘der’); NL: per·cent (‘per’ als ‘ver’)
per se: VL: per see (‘per’ als ‘der’); NL: pèr see (Latijn, ‘pèr’ als ‘ver’)
pikken: VL: pi·ken (scherpe i); NL: p?·ken (doffe i)
pissen: VL: pi·sen (scherpe i); NL: p?·sen (doffe i)
pistolet: VL: pis·to·lee; NL: pis·to·lèt
plasma: VL: plaz·ma; NL: plas·maa
platform: VL: plat·form; NL: plat·form
pointe: VL: pwèèn·te; NL: pwan·te
pyjama: VL: pi·zja·ma; NL: pie·jaa·maa
radar: VL: ra.daar; NL: raa.dar
reclame: VL: ree·claa·me (echter dikwijls reklam, wél met een doffe e); NL: re·claa·me (beide e’s zijn dof)
record: VL: re·kort (fonetisch); NL: ree·koor (Frans)
recital: VL: re·si·tal (scherpe i, Frans); NL: rie·saaj·tel (Engels)
reportage: VL: ree·por·taa·zje; NL: re·por·taa·sje (beide e’s zijn dof)
reünie: VL: ree·ju·nie; NL: ree·u·nie (Franse klemtoon)
Robert: VL: ro·beir (Frans); NL: ro(o)·bert (Engels)
robot: VL: ro·bot; NL: roo·bot
rondpunt: VL: rond·punt; NL: rond·punt
Roodkapje: VL: rood·kap·je; NL: rood·kap·je
salami: VL: sa·la·mi; NL: sa·laa·mi
sceptisch: VL: sep·ties; NL: skep·ties
serieus: VL: ser·jeus (doffe e); NL: see·ri·eus
service: VL: ser·vis (scherpe e en i, Frans); NL: seur·vis (doffe i, Engels)
site: VL: sitte; NL: saajt
Sneeuwwitje: VL: sneeuw·wi·tje; NL: sneeuw·wit·je
stadhuis: VL: sta·tuis; NL: stad·huis
steak: VL: stek/stik (Frans); NL: steek (Engels)
super, hyper: VL én NL: su·per, hy·per; VL media: sup·per, hip·per
tabak: VL: ta·bak (zie ook toebak); NL: ta·bak (Frans)
tarmac: VL: tar·mac; SN: tar·mac
Tenerife: VL: té·ne·rif ; NL: tee·nee·rif (korte, scherpe i); VRT-uitspraak: tee·nee·rie·fee
tenzij: VL: ten·zij (‘e’ als in ‘der’, komt van "’t en zij’); NL: ten·zij, ten·zij (‘e’ in beide varianten als in ‘bed’)
terras: VL: tèr·ras; NL: te ras
tic: VL: tik (scherpe i, zie ook tic nerveux); NL: tik (doffe i)
ticket: VL: tie·kèt (Frans); NL: tik·ket (Engels)
trainen: VL: trei·nen; NL: treej·nen (Engels)
urgent: VL: ur·gent (scherpe u); NL: ur·gent (doffe u)
vanille: VL: va·nie·le (fonetisch); NL: va·nie·je (Frans)
verkoop: VL: ver·koop; NL: vér·koop (tegen alle regels in)
virus: VL: vi·rus (scherpe korte i, scherpe korte u); NL: vie·res (lange i, doffe e)
voormiddag: VL: voor·mid·dag; NL: voor·mid·dag
vrijgezel: VL: vrij·ge·zel; NL: vrij·ge·zel
werkloos: VL: werk·loos; NL: werk·loos
werkloosheid: VL: werk·loos·heid; NL: werk·loos·heid
werknemer: VL: werk·nee·mer; NL: werk·nee·mer
wodka: VL: vod·ka (Slavisch, de ‘d’ is eerder stemhebbend); NL: wot·kaa (de ‘t’ is stemloos)
yoghurt: VL: joe·choert (soms joe·goert; ± Turks); NL: jo·chert, jo·ggert (fonetisch)
YouTube: VL: joe·toep; NL: joew·tsjoewp
zone: VL: zoo·ne; NL: zoa·ne (Frans)
zonsondergang: VL: zon·zon·der·gang; NL: zons·on·der·gang
zonsopgang: VL: zon·zop·gang; NL: zons·op·gang
woorden op —ist/—isme/—isch: VL: —ist/—isme/—isch (‘i’ als in ‘fiets’); NL: —?st/—?sme/—?sch (‘i’ als in ‘dik’)
woorden op —tie: VL: —sie; NL: —tsie
woorden op —tje/—dje: VL: —tje (de t- en j-klanken komen samen zoals in ‘checken’); NL: —t·je (de t- en j-klanken worden apart uitgesproken)
woorden met —ci— of —ti— (bv. ‘officieel’, ‘politioneel’): VL: —s·j— (de s- en j-klanken worden apart uitgesproken); NL: —sj—, —tsj— (de s- en j-klanken komen samen zoals in ‘sjaal’ of ‘checken’)
woorden met dis—: VL: dis— (‘i’ als in ‘fiets’); NL: d?s— (‘i’ als in ‘dik’)
woorden op —achtig: VL: klemtoon op woord zelf; NL: klemtoon op achtig en adempauze tussen woord en achtig → bv. VL: ze·nu·wach·tig; NL: ze·nuw acht·ig
woorden op —polis: VL: klemtoon op ‘po’; NL: klemtoon op lettergreep voorafgaand aan ‘polis’ (bv.: VL: ki·ne·po·lis, tech·no·po·lis; NL: ki·ne·po·l?s, tech·no·po·l?s)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.